Volgens media-advocaat Charissa Koster (foto) worden prominente figuren tegenwoordig zonder nuance aan de schandpaal genageld, en zonder dat daar een rechter aan te pas komt. ‘Men leest een titel, het liefst online, en start meteen met schreeuwen.’
Terwijl vertrouwenspersonen elkaar nog overschreeuwen in de vele MeToo-kwesties, de hoeveelheid ‘verdachte situaties’ dagelijks toeneemt en een BN’er als Marco Borsato nog steeds nergens zijn muziek gedraaid krijgt – zonder dat vaststaat óf en wát hij heeft gedaan -, ontstaat er alweer een nieuwe beroepsgroep. Ik doel natuurlijk op de sensitivity readers.
Van meet af aan schuldig
U leest het goed. Wat doen zulke sensitivity readers? Zij lezen teksten na op mogelijk aanstootgevende passages, let wel: naar het huidige tijdsgewricht. En laten we eerlijk zijn, dat huidige tijdsgewricht is gevoeliger, preutser en truttiger dan ooit. Zelfs advertorials en grappen worden gecensureerd en geband. Behalve die van Hans Teeuwen gelukkig, daar zorgt hij zelf wel voor. Maar afhankelijk van de achtergrond van de sensitivity reader wordt in het gekste geval een heel boek geboycot. Hup, de prullenbak in.
Zo wordt een topschrijver als Roald Dahl postuum gecensureerd in zijn graf; want mensen mogen niet meer dik en lelijk zijn. Als je als aantredend schrijver een locatie zoekt, ga dan bij voorkeur meteen naar het Sprookjesbos in de Efteling en zoek een genderneutraal elfje. Ga niet langs start maar ook niet langs de gevangenis en sla snel af langs Holle Bolle Gijs, die is namelijk ook dik.
Laten we risico-avers zijn en rekening proberen te houden met zeventien miljoen zielen. Dat is zo’n beetje de insteek, als je zo’n functie aanvaardt. Maar: wordt er niet vaak meteen ‘over’-gereageerd, zonder dat er enige verdieping in het onderwerp heeft plaatsgevonden? Men leest een titel, het liefst online, en start meteen met schreeuwen. Het kan niet en het mag niet, en dat moet iederéén weten. Liefst zo snel mogelijk want dan hebben we een scoop. Een schande is het. Iemand is van meet af aan schuldig en doodsverwensingen volgen al snel daarna.
Kwestie Pim Lammers
Het elkaar betichten van strafbare feiten is inmiddels dagelijkse kost. Liefst gepaard met een oproep een petitie te tekenen. We zijn immers met z’n allen tegen die ene schrijver, toch? Weg met hem! Hard erin. En dan graag zó hard dat iemand meteen nog maar één plek heeft om te verblijven namelijk op een geheim adres, met vijf sloten op de deur en de gordijnen dicht. Zonder werk, en zonder dat een rechter hem of haar ook maar op enigerlei wijze schuldig heeft bevonden.
De kwestie Pim Lammers ligt nog vers in het geheugen. Hij trok zich terug als schrijver van het Kinderboekenweekgedicht en kreeg doodsbedreigingen nadat Monique Smit (het zusje van) een hetze op social media was gestart. Hij had in het verleden namelijk een kort verhaal geschreven over een relatie tussen een kind en zijn voetbaltrainer. Zo’n ‘viezerik’ en ‘pedofiel’ liet je dan toch in godsnaam geen verhaal schrijven voor de Kinderboekenweek? Insteek: je bent waarover je schrijft? Gelukkig kreeg Lammers bijval van heel schrijvend en uitgevend Nederland. En vele anderen.
#stopWOKE
Nu is tot grote verbazing Margi Geerlinks aan de beurt. Geerlinks is een internationaal geroemd fotografe die niet alleen voor vele kranten en bladen fotografeerde, maar ook vrij werk maakt. Werk dat altijd een maatschappelijk thema raakt, wil oproepen tot een gesprek of aandacht wil vragen voor een groep mensen of bijvoorbeeld een ziekte, zoals Alzheimer.
Zo fotografeerde ze de moeder van Hugo Borst tijdens haar ziekteproces en maakte ze een serie over de maakbaarheid van de mens, de vergankelijkheid van het lichaam en het tot stand komen van identiteit. Waar een foto van een 10-jarig meisje (foto rechts) deel van uitmaakt, die haar toekomstige borst ‘haakt’. Niet écht overigens, het haakwerkje is gemanipuleerd en digitaal in de foto gemonteerd. Het unieke werk maakt deel uit van de vaste collectie van Museum Voorlinden.
Forum voor Democratie (FvD)-raadslid Brigitte Antolini is duidelijk geen museumbezoeker. Ze trof het werk op de fractiekamer in het gemeentehuis Hoofddorp en vond het ‘weerzinwekkend’, omdat het kinderen zou seksualiseren en oproepen tot pedofilie. Dat moest vervolgens iedereen weten, dus de krant werd ingelicht en ook Baudet wijdde er meteen een tweet aan met de hashtags #stemzeweg, #stopWOKE en de tekst: ‘stop de normalisering van pedofilie’. Ik vraag het je: hebben we het nu over mensen die geacht worden hersens te hebben en het volk te vertegenwoordigen?
Onrechtmatig en strafbaar
Zonder de intellectueel of advocaat te willen uithangen, kan ik concluderen dat een dialoog moeizaam is als je niet écht leest en weet waar je naar kijkt, en meteen begint te schreeuwen. Die vrije meningsuiting heb je, en dat is een groot goed, maar ga daar dan ook zorgvuldig mee om. Zeker als media en als volksvertegenwoordiger.
Een politicus is een hoge boom die veel wind vangt, en zelf veel moet dulden, maar die óók veel bereik en invloed heeft. Een grove beschadiging en ernstige aantasting van iemands persoonlijke levenssfeer is zo gebeurd en de gevolgen zijn niet te overzien. Iemand zonder goede grond publiekelijk beschuldigen van het oproepen tot pedofilie is niet alleen onrechtmatig maar ook strafbaar.
En het Haarlems Dagblad? Die noteerde het klakkeloos. Ook Monique Smit ging vrijuit en ging weer door met haar leven. Het is tijd voor een frisse wind en een grote ommekeer in de Nederlandse moraal. En voor harder optreden tegen zulke onrechtmatige aantijgingen. Al is het maar door hogere schadevergoedingen toe te kennen. Want de mensen die het overkomt, zonder dat er vuur is, blijven de rook altijd zien en voelen.
Charissa Koster is media-advocaat en partner bij DayOne Advocaten in Den Haag. Ze houdt zich bezig met advies, strategie en procedures, en heeft kennis van het intellectueel eigendomsrecht (IE), ICT, media, privacy, vrije meningsuiting, digitale en innovatieve ontwikkelingen en corporate & commercial vraagstukken.
Wilt u ook wat kwijt over een bepaalde ontwikkeling in de juristerij of maatschappij? De Advocatie-redactie staat altijd open voor opiniestukken. U kunt uw artikel mailen naar redactie@advocatie.nl.
