Volgens schattingen van de AIVD telt ons land zo’n 10.000 personen die zichzelf ‘autonoom’ of ‘soeverein’ noemen. And counting. Kort gezegd erkennen die mensen de Nederlandse Staat en wetgeving niet. Columnist Ewoud Hallebeek voorziet een toenemende druk op de rechtspraak en de kinderbescherming.
Update 28 augustus 2023: kort na het verschijnen van deze column publiceerde de Rechtspraak een uitspraak van Rechtbank Limburg (ECLI:NL:RBLIM:2023:4961). Hoewel de uitspraak is geanonimiseerd, werd snel duidelijk dat het hier de in de column genoemde ‘jurist’ Youri Plate betreft. Al was het maar omdat Plate op social media zélf erkent dat hij degene is die door de rechtbank op ongenadige wijze de oren wordt gewassen. Volgens Plate is de rechtbank corrupt, worden er ‘leugens’ gedebiteerd en heeft ‘zijn advocaat’ verklaard er in de nabije toekomst korte metten mee te zullen maken. Waarvan akte.
Toegegeven, een echt nieuw fenomeen is het niet. Al jarenlang circuleren er op YouTube filmpjes van dolende zielen die met grote stelligheid beweren buiten de maatschappij te staan. De daarmee gepaard gaande jurisprudentie kon al die tijd worden afgedaan als incidenteel voer voor psychologen en vermaak voor juristen. Sinds de coronapandemie, die in sommige lagen van de bevolking het wantrouwen jegens de overheid stevig aanjoeg, heeft het verschijnsel echter een grote vlucht genomen. Op Telegram zijn talloze chatgroups actief, waarin men elkaar van tips voorziet en – bij uitblijvend succes – een hart onder de riem steekt.
Rabbit hole
Wie zich verdiept in de materie, loopt al snel de kans in een rabbit hole te verdwijnen. De gebruikte terminologie en – vooral – logica zijn dermate diffuus en vervreemdend, dat het je al snel begint te duizelen. Voor de duidelijkheid: autonomen stellen dat de Nederlandse wetgeving niet voor hen geldt en dat de overheid onrechtmatig macht over hen uitoefent. Soevereinen geloven dat de Staat een fictie is en dat ‘het systeem’ met kwade bedoelingen is opgezet om onschuldige en goedgelovige burgers te onderdrukken (zo staat ‘BSN’ volgens hen voor Burger Slaven Nummer). Logischerwijs vloeien beide overtuigingen in elkaar over, is het WEF de grote boosdoener en worden andersdenkenden ‘schapen’ genoemd.
Het is verleidelijk om deze maatschappelijke onderstroom af te doen als marginaal. ‘Gekkies’ (of wappies, zo u wilt) zijn er immers altijd en iedereen heeft nu eenmaal recht op zijn eigen afwijking. Schouders ophalen en over tot de orde van de dag. Maar daarmee zouden we onszelf wel eens stevig in de voet kunnen schieten. Voordat ik daar verder op in ga, is het verstandig de gedachtewereld van autonomen (laat ik me, om het geheel niet nóg verwarrender te maken, daartoe beperken) wat verder te exploreren.
Nietje is nietig
Autonomen menen dat de Nederlandse wetgeving niet op hen van toepassing is. Paradoxaal genoeg verwijzen zij naar talloze – ogenschijnlijk willekeurig gekozen – wetsartikelen om dat standpunt te onderbouwen. Omdat de fiscus een ANBI is, is alle door jou betaalde belasting aftrekbaar als gift. Overheden hebben geen ‘mandaat’, en handelen daarmee per definitie ‘onbevoegd’, zodat zij geen recht hebben om jou hun wil op te leggen. Belastingaanslagen, ook die van gemeenten, kun je dus welvoeglijk naast je neerleggen. Vanzelfsprekend claim je wel je ‘recht’ op uitkeringen en toeslagen.
Alle (!) ambtenaren dienen zich bij de Kamer van Koophandel in te schrijven. Aangezien dat niet is gebeurd, zijn zij ‘wettelijk onbevoegd’ in alles wat zij doen. Omdat delfstoffen eigendom zijn van ‘de wereld’, mogen nutsbedrijven daar niets voor in rekening brengen. Je mag dus zelf bepalen wat jij het aan jou geleverde gas en elektriciteit waard vindt. Gaat het nutsbedrijf niet akkoord met je ‘voorstel’, dan stel je het bedrijf ‘in schuldeisersverzuim’ (sic) en ben je gerechtigd het bedrijf een boete op te leggen – waarvoor je dan vanzelfsprekend een factuur stuurt.
Hetzelfde geldt voor woningcoöperaties en de ziektekostenverzekering, waarvoor je geen premie verschuldigd bent omdat er geen ‘contract met natte handtekening in blauw’ aan ten grondslag ligt. Heb je een officieel stuk ontvangen waarvan de pagina’s met een nietje zijn vastgehecht, dan is dat het bewijs dat de betreffende instantie ‘fout’ is. Een nietje betekent immers ‘nietig’ en dus kan het stuk in de prullenbak. Dat je deurwaarders mag afblaffen, behoeft geen nader betoog.
Geboortetrust
En dan is er nog de zogeheten Geboortetrust. Autonomen stellen dat de overheid voor iedere in Nederland geboren baby anderhalf miljoen euro in een geheim fonds stort, dat door de Koning wordt beheerd. Als ‘erfgenaam’ heb je daar aanspraak op. Niet alleen kun je jouw anderhalf miljoen opeisen, je kunt ook het CJIB opdracht geven om je openstaande schuld (waarvoor je net een betalingsherinnering hebt ontvangen) te ‘verrekenen’ met jouw aandeel in het trustfonds. En daarmee is je schuld verdwenen. Volgens een woordvoerder van de belastingdienst hebben inmiddels zo’n 8.600 belastingplichtigen aanspraak gemaakt op het fonds.
Laatste strohalm
Geloof het of niet, maar dit is slechts het topje van de ijsberg. Duidelijk is wel dat met name laaggeletterden en mensen in een financieel zwakke positie zich aangetrokken voelen tot het autonome gedachtegoed. Zij klampen zich eraan vast als ware het een laatste strohalm om hun immer groeiende stroom aanmaningen een halt toe te roepen.
En natuurlijk zijn er altijd mensen die er een slaatje uit weten te slaan. Zo is er het adviesbureau van zelfverklaard jurist Youri Plate, handelend onder de naam Vereniging Jurisprudentie Juridisch Kantoor Plate (‘Met het lidmaatschap en het ondertekenen van de Lidmaatschap ter kennisgeving valt het lid (natuurlijk persoon) onder de bescherming van de rechtspositie van de vereniging’, zo valt op website te lezen), waar men tegen betaling van ‘advies’ en ‘dossierbehandeling’ wordt voorzien (‘Dankzij onze volledige rechtsbevoegdheid kunnen we erachter komen of de tegenpartij wel bevoegd is om zijn functie uit te voeren’). Er zijn boeken, opleidingen en zelfs een eigen rechtbank.
Tragiek
En ook hiervoor geldt: het is slechts een topje van de ijsberg. Degenen die hoog in de autonomie-hiërarchie zitten onderbouwen hun zienswijze met potjeslatijn, uitlatingen van de Paus, onverifieerbare ‘geschriften’ uit de vijftiende en zestiende eeuw en schromen niet hun aanhangers naar de rechtbank te sturen met het advies zich te beroepen op een ‘arrest’ van de Hoge Raad voor de Kinderen.
Dat dit laatste geen stand houdt, mag geen verbazing wekken, maar het toont wel een zorgelijke ontwikkeling aan. Met de moed der wanhoop klampen autonomen zich vast aan hun overtuiging. Rekeningen worden niet betaald, aanmaningen stapelen zich op, deurwaarders worden agressief benaderd en uiteindelijk wijst de rechter alle verweren van de hand. Uithuiszettingen zijn dan ook allang geen uitzondering meer, waarvan dan weer surrealistische filmpjes online verschijnen.
De tragiek zit hem erin dat hier ook kinderen bij zijn betrokken. Kinderen die huis en haard verliezen vanwege de geloofsovertuiging van hun ouders. Dat gaat in de nabije toekomst een grote druk leggen op de kinderbescherming. Om over de talloze incassoprocedures, waarvan de uitkomst bij voorbaat vaststaat, nog maar te zwijgen. Het zijn zorgelijke tijden.
Mr. Ewoud Hallebeek is oud-notaris en senior-vakredacteur Personen- en Familierecht bij Sdu.
