De Centrale Ondernemingsraad van de Raad voor de Rechtspraak maakt zich grote zorgen over de minstens anderhalf jaar vertraging voor de digitalisering van de rechtspraak (programma KEI). Dit schrijft de raad in een brandbrief, waarover NRC dinsdag berichtte. Het samenwerkingsverband Silex, waar in het kader van de digitalisering meer dan twintig grote advocatenkantoren aan deelnemen, noemt de vertraging en bijkomende onzekerheid teleurstellend.
De kosten van het programma KEI (Kwaliteit en Innovatie) waarmee de rechtspraak in fases wordt gedigitaliseerd, werden in 2012 nog geschat op 7 miljoen euro. Inmiddels heeft het hele project al bijna 200 miljoen euro gekost; een kleine 100 miljoen voor de IT-ontwikkeling en ‘een vergelijkbaar bedrag voor het programma KEI in den brede’, aldus een voortgangsrapportage van begin dit jaar. De ontwikkeling en vele bijkomende factoren blijken veel complexer en kostbaarder dan destijds werd gedacht.
Hier komen nog kosten bij: niet eerder dan 2020 zou KEI helemaal voltooid zijn, nu volgens de ondernemingsraad nog slechts een deel naar behoren werkt. Volgens de voortgangsrapportage is nog dit jaar minimaal 20 miljoen euro nodig om meer vertraging te voorkomen. Verdere extra kosten in de komende jaren kan de Raad voor de Rechtspraak niet zelf ophoesten: er zijn gesprekken gaande met het ministerie van Justitie en Veiligheid over meer financiering voor KEI. De ondernemingsraad toont zich in de brief ‘kritisch en bezorgd’ en pleit voor een onafhankelijk onderzoek naar de digitalisering van de rechtspraak.
Silex: ‘momentum verdwenen’
Ruim twintig grote Nederlandse advocatenkantoren – waaronder De Brauw, NautaDutilh, Houthoff, Van Doorne en Pels Rijcken – werken sinds 2015 samen om met de Rechtspraak een systeemkoppeling voor de advocatuur te ontwikkelen. Deze koppeling – ook wel het Aansluitpunt genoemd – werkt inmiddels als een alternatief voor het webportaal van de Rechtspraak, dat voor de advocatuur zo zijn beperkingen bleek te hebben. Het Aansluitpunt maakt het voor de kantoren bijvoorbeeld wel mogelijk om in teams te werken, om meerdere documenten tegelijk te uploaden en om termijnbewaking in te stellen. Meerdere softwareleveranciers kunnen de koppeling inmiddels aansluiten.
Alexander Hijmering, woordvoerder van Silex, herkent de door de ondernemingsraad geschetste problemen met KEI tot op zekere hoogte. Toch vindt hij ook dat er al veel bereikt is, onder meer doelend op de invoering van digitaal procederen in onder meer asiel- en bewaringszaken en enkelvoudige strafzaken. Dit is echter niet het werkterrein van de advocatenkantoren onder Silex. “Het is dan ook een gigantische ontwikkeling,” zegt hij. “Daarbij was het altijd al de planning om KEI in fases af te ronden, met de mogelijkheid tot uitloop naar 2020. En in die genoemde 200 miljoen euro zit natuurlijk meer dan enkel de technische ontwikkeling van KEI.”
Wel vindt Hijmering het vooral ‘teleurstellend’ dat de landelijke invoering van digitaal procederen in civiele handelszaken (met een minimaal belang van 25.000 euro) voor onbepaalde tijd is opgeschort. De streefdatum van de Rechtspraak hiervoor was april. “Natuurlijk moet de operatie zeer zorgvuldig gebeuren, dat juichen we toe, maar de bij Silex aangesloten advocatenkantoren waren er klaar voor,” zegt hij. “Dit zou de eerste grote digitale zakenstroom voor advocaten zijn die voortaan via het nieuwe procesrecht zou lopen. Nu hebben we helaas geen concrete datum meer om op te focussen en daardoor dreigt het momentum te verdwijnen.”
Een pilot met digitaal procederen in civiele handelszaken loopt momenteel wel, maar enkel bij de rechtbanken Gelderland en Midden-Nederland. Bij civiele vorderingen wisselen de ‘Silex-kantoren’ geautomatiseerd gegevens uit met de rechtbanken. Deze pilot, met nog geen einddatum in zicht, wordt onder meer aangegrepen om de systeemkoppeling verder te verbeteren. “We hebben gemerkt dat de aanlevering van zaken via de systeemkoppeling nog niet altijd feilloos verloopt,” constateert Hijmering. “Maar we zien wel dat softwareleveranciers die de koppeling aanbieden en de Rechtspraak goed met elkaar samenwerken en problemen snel oplossen. In februari volgt er een nieuwe release met verbeterde functies, die getest kan worden door de advocatuur en de rechtspraak.”
Update 1/2: Minister Sander Dekker van Justitie en Veiligheid uit eveneens zijn zorgen in een nieuwe brief aan de Tweede Kamer. ‘Ik vind het zorgelijk dat de IT-productkeuze en de architectuur van KEI blijkt te moeten worden herzien. Als gevolg daarvan loopt KEI zodanige verdere vertraging op dat over de planning van releases na landelijke invoering van civiel 1.0 en bestuur 1.0 op dit moment niets te zeggen valt.’