Peter van Swaaij was een bekende advocaat in het Rotterdamse juristenwereldje, ook als gastdocent aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Hij legde eind vorig jaar zijn praktijk neer, en is nu terug als Ellen van Swaaij. De advocate voert sinds enige tijd weer praktijk in Breda. “Je kunt niet tegen je zakelijke partners, rechters en cliënten zeggen: vrijdag gaat Peter weg en maandag komt Ellen.”
Peter stopte vorig jaar helemaal met zijn praktijk bij het Rotterdamse kantoor Van Swaaij Advokaten, dat hij oprichtte, om in alle rust de overgang van Peter naar Ellen vorm te geven, en de ruimte te bieden aan de innerlijke reis die daarmee gepaard ging. “Allebei tegelijk doen kon ik niet overzien. Je kunt niet tegen je zakelijke partners, rechters en cliënten zeggen: vrijdag gaat Peter weg en maandag komt Ellen in een jurk. Zo werkt dat niet. Bovendien had ik tijd en rust nodig. De advocatuur is topsport, je moet er voor 300% voor de cliënt zijn. Ik voorzag dat me dat niet zou lukken in deze fase. Ik wilde me in alle rust kunnen richten op mijn transitie. Daarom heb ik me als advocaat laten schrappen. Maar let wel: er zijn genoeg mensen die het wel lukt om die overgang te combineren met hun werk, ik spreek hier dus echt voor mezelf.”
Peter van Swaaij was een zichtbare advocaat in het Rotterdamse. Hij gaf ondermeer gastcolleges aan de Erasmus Universiteit en lezingen voor advocaat-stagiaires. Ondanks dat de innerlijke transformatie zich hoofdzakelijk buiten het zicht afspeelde, is het niet de stijl van Van Swaaij om Peter stilletjes te laten vertrekken. “Ik stapte eruit, maar wel in het volle zicht, en niet als een dief in de nacht. Ik wilde dit in alle openheid doen. Mijn laatste zitting had ik bij het hof. Na afloop daarvan heb ik dan ook aan de zittende raadsheren onder opgave van reden bekend gemaakt dat het – in ieder geval voorlopig – mijn laatste zitting was.”
Op 15 januari dit jaar werd na een “dubbelfase” afscheid genomen van Peter, en kwam Ellen. Op 26 mei werd ze beëdigd door de Bredase rechtbank, maar een terugkeer naar de advocatuur was niet op voorhand zeker. “Zo’n overgang is een emotioneel proces. In die tijd wist ik ook helemaal nog niet of ik ooit terug zou keren als advocaat. Ik heb ook overwogen om als jurist bij overheid of bedrijfsleven aan de slag te gaan. Of als freelance en interim-jurist. Uiteindelijk, toen ik weer op beide benen stond dit voorjaar, en voor mijzelf vaststelde dat mijn transitie gelukt was, kwam ik tot de conclusie dat het advocatenvak het mooiste is voor een jurist.”
Positieve geluiden
Hoe reageert de omgeving van Van Swaaij op het besluit als vrouw verder te gaan? De advocate laat alleen maar positieve geluiden horen. Iedereen reageerde positief op het besluit, de deken, rechters en griffiers, en vooral ook haar voormalige compagnons. “Dit zijn wat je noemt echte compagnons. Het was heel erg fijn zoals ik mijn verhaal kon doen en hoe ze reageerden. Alleen maar positief. Ook voor het ondersteunend personeel op kantoor heb ik niets dan lof. En laat ik, als ik dan toch bezig ben, vooral ook niet mijn ouders en al die lieve familieleden en vrienden vergeten. Ik heb thuis wel 100 kaarten met gelukwensen liggen, e-mails en ga zo maar door. En op 15 januari 2010 stond de telefoon roodgloeiend en ontving ik doorlopend sms-jes. En tenslotte niet te vergeten de Bredase rechtbank en balie waar ik mij zo welkom voelde!”
Van Swaaij adviseert iedereen die overweegt het pad te volgen dat ze heeft doorlopen een goede timing te hanteren. “Pas als het voor jezelf een feit is, dan moet je het naar buiten brengen. Een zakelijke omgeving kun je niet mee nemen in het ongewisse proces in aanloop naar de beslissing om al dan niet in een andere geslachtsrol te gaan leven. Maar als die beslissing er eenmaal ligt, wacht dan niet te lang en breng het naar buiten, het vergroot de kans op acceptatie en dus succes. Dan is het immers gewoon een feit.”
Lotgenoten
De advocate wil met de opgedane kennis en ervaring ook lotgenoten bijstaan in de juridische kanten die een geslachtsaanpassing met zich mee brengt. Volgens haar kan er wel wat verbeterd worden aan het juridische traject dat gepaard gaat met de aanpassing. Het kan ook goedkoper.
Tenslotte wil Van Swaaij uiteraard ook belangen behartigen van andere genderdysforen (genderdysforie, letterlijk: geslacht verkeerd voelen) en de maatschappij wat meer inzicht geven in deze problematiek. “Genderdysforen lopen helaas nog veel te vaak tegen het vooroordeel aan dat zij zich aanstellen, en dat de switch naar het andere geslacht een vrije keuze is. Het is echter een aandoening in medische zin en ook als zodanig erkend. De aandoening ontstaat vaak al in de eerste weken van de zwangerschap. Geloof me, ik doe dit niet voor de lol, maar des temeer voor mijn levensgeluk! Zoals zoveel lotgenoten voel ik geen keus hierin te hebben.”
“Vooropgesteld: ik ben natuurlijk vooral familierechtadvocaat. Maar als je in een situatie terechtkomt zoals ik, dan kom je ook lotgenoten tegen. Ik ben er zelf ontspannen en open over, anderen wat minder. Vanuit mijn professie heb je voeling met belangenbehartiging, wat de advocatuur eigenlijk is. Maar ik wil nu niet opeens uitsluitend gezien worden als de advocaat van transseksueel Nederland. Behalve dat ik graag ook andere prachtige rechtsgebieden zoals familierecht en arbeidsrecht beoefen, zou dat een niche zijn waar in Nederland onvoldoende markt voor is.”