De Orde van Advocaten stelt in een consultatiedocument voor om een toelatingstoets voor de Beroepsopleiding Advocaten in te richten. Volgens algemeen deken Bart van Tongeren kan dat zonder de Advocatenwet aan te passen, maar dat stuit van verschillende kanten op verzet. “Toelating tot het beroep is een zaak van de wetgever, en niet van de Orde. Als de Orde dat anders wil, dan zal dat wettelijk geregeld moeten worden,” aldus Georg van Daal, advocaat in Den Haag annex Ordewatcher.
Door Lucien Wopereis
Hij staat niet alleen, zo blijkt. Zo liet Maarten Stekelenburg, advocaat bij het Amsterdamse kantoor DingemansVanderKind, in het Advocatenblad eerder al scepsis doorklinken. Civiel effect geeft toegang tot de togaberoepen, daar kan de Orde niet zomaar een toegangstoets aan toevoegen. Stekelenburg voegt daar desgevraagd aan toe dat de oplossing van Van Tongeren – maak de toelatingstoets tot onderdeel van de Beroepsopleiding en neem de toets af direct na aanvang van de opleiding – kwestieus te vinden. “Daar kun je vraagtekens bij zetten.”
Stekelenburg stelt dat er nu ook getoetst wordt in de BA, en dat dat kan leiden tot vertrek van een stagiair. Maar in dat geval heeft de stagiair al wel onderwijs genoten. Dat zou bij de toelatingstoets direct na aanvang van de BA niet het geval zijn. Bovendien is de vraag hoe groot het probleem van niveauverschillen tussen advocaat-stagiairs – dat de Orde zegt aan te willen pakken met de toelatingstoets – nu eigenlijk is. Een communicatieadviseur van de Beroepsopleiding Advocaten laat weten dat vanaf de start van de huidige opleiding in 2013 zeven stagiairs zijn afgehaakt wegens het niet in drie keer halen van een toets. De laatste keer gebeurde dat in 2015.
Stekelenburg stelt verder dat de advocatuur nu het enige togaberoep is waar niet aan de poort wordt getoetst. Rechterlijke macht en Openbaar Ministerie hebben ook road blocks bij aanvang van de opleiding. Navraag bij SSR leert echter dat rechters-in-spe een assesment moeten ondergaan, maar dat er geen toegangstoets is op juridische kennis.
Gerard Mols, voorzitter van de examencommissie van de Beroepsopleiding Advocaten, vindt de vraag of de Advocatenwet gewijzigd moet worden van ondergeschikt belang, hoewel ook hij denkt dat de wetgever weinig zal voelen voor de toelatingstoets. Volgens hem is vooral de toets zelf kwestieus. “Wat ga je toetsen? De toets op juridische kennis is gedaan door de universiteit, dat hoef je niet over te doen. Een toets op beroepsvaardigheden kun je bij aanvang van de Beroepsopleiding niet afnemen, want daarin heeft de stagiair nog geen onderwijs genoten.”
Volgens Mols zijn ook tal van praktische vragen onbeantwoord. Zo is onduidelijk of en hoe vaak de stagiair mag herkansen. Al met al denkt hij dat de Orde een hele zware dobber gaat krijgen aan het plan.
Dat stelt ook Fred Schalker (advocaat SRK Rechtsbijstand en lid van het College van Afgevaardigden) op Mr-online. Volgens hem gaat het plan schipbreuk leiden omdat de toelatingstoets vooral in het straatje past van de grote kantoren, terwijl in het College van Afgevaardigden juist kleinere kantoren de meerderheid hebben. En die zitten volgens hem niet te wachten op een ‘elitaire’ toegangstoets.
Rob van Otterlo, voormalig hoofd opleiding van de Nederlandse Orde van Advocaten en thans manager HBO rechten aan de Haagse Hogeschool, noemt het toetsingsplan van de Orde ‘ongewenst’. Volgens Van Otterlo wil de Orde de al bestaande closed shop nog verder dicht gooien. “Het civiel effect is heel gedetailleerd beschreven, daar kun je niet zomaar een toets aan toevoegen. Ik snap bovendien niet welk probleem ze met de toets willen oplossen. Niveauverschillen zijn er altijd.”
Georg van Daal heeft zijn bedenkingen bij de toelatingstoets, maar het eveneens door de Orde voorgestelde assesment is wat hem betreft helemaal een brug te ver. “De Orde wil steeds meer kunnen bepalen wie er advocaat mag worden, en misschien nog wel belangrijker: wie niet. Elke onregelmatigheid, althans: zo bevonden door de Orde, moet kennelijk worden weggepoetst. Dat is doodeng.”