Het tijdschrift Jurisprudentie Bescherming Persoonsgegevens (JBP) bestaat tien jaar. Deze mijlpaal wordt op 8 december gevierd met een jubileumcongres in Amersfoort. Redactieleden Friederike van der Jagt, Aline Klingenberg en Herke Kranenborg lichten toe en reflecteren op het privacydomein.
Van der Jagt, Klingenberg en Kranenborg zijn als JBP-redacteur alle drie actief in de wereld van privacy en de bescherming van persoonsgegevens. Achtereenvolgend als advocaat, hoogleraar en EU-ambtenaar – en eveneens hoogleraar. De privacyspecialisten zijn daarnaast betrokken bij het jubileumcongres. Zo neemt Van der Jagt als dagvoorzitter het voortouw, en leiden Klingenberg en Kranenborg de paneldiscussies.
JPB Select
Aan hen om uit te leggen wat JBP precies omvat. “Voor iedereen die een duidelijk overzicht wil van jurisprudentie op het gebied van bescherming van persoonsgegevens én up-to-date wil blijven, is dit tijdschrift een absolute must,” zegt Klingenberg allereerst. “JBP laat de recente nationale en Europese rechtspraak zien. Het tijdschrift zet deze op een rij, en voorziet de belangrijkste van commentaar met behulp van annotatoren.”
Aankomend dagvoorzitter Van der Jagt vertelt verder dat de redactie voor de titel een heuse jubileumbundel heeft samengesteld in verband met het tienjarig bestaan. “In deze bundel, genaamd ‘JBP Select’, worden vijfentwintig leading cases van Nederlandse en Europese rechters over privacy en gegevensbescherming door prominente privacyjuristen – opnieuw – van commentaar voorzien.”
Collega-redacteur Kranenborg vult aan: “Tijdens het symposium wordt deze bundel aangeboden aan Corien Prins, hoogleraar recht & informatisering en voorzitter van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid.” De Europese ambtenaar geeft aan dat er tevens sprekers op het programma staan, en panels waarin verschillende auteurs hun visie op het werkveld loslaten. Uiteindelijk wordt het congres afgesloten door Peter Hustinx – voormalig Europees toezichthouder voor gegevensbescherming.
De redactieleden zijn trots op de ‘vooraanstaande deskundigen’ uit de Nederlandse privacywereld, die hebben meegewerkt aan de bundel en spreken op het symposium. “Het symposium zal een uitstekend beeld geven van toekomstige ontwikkelingen en wat speelt in het vakgebied,” concludeert Klingenberg.
Impact van AVG
Gebeurtenissen zoals de inwerkingtreding van de algemene verordening gegevensbescherming (AVG) in 2018. Inhoudelijk noemt Klingenberg dat ‘niet eens een heel grote verandering’. “Wat wel een grote wijziging was, was de introductie van hoge boetes waardoor de AVG veel meer aandacht kreeg,” verduidelijkt de hoogleraar. “In de tijd van de Wet bescherming persoonsgegevens – de Wbp – zei ik nog tegen mijn studenten: in het onderwijs wordt alle rechtspraak hierover besproken. Dat kan nu allang niet meer.”
Net zoals Klingenberg vindt Kranenborg de inhoudelijke verschillen tussen de Wbp en AVG minimaal. Omdat laatstgenoemde echter een EU-verordening is, krijgt het Europees Hof van Justitie veel vragen over de verenigbaarheid daarvan met het nationaal recht. “Daarnaast leidt het nieuwe coherentiemechanisme tot nieuwe rechtspraak,” voegt hij toe. “In dit mechanisme, waarmee grote techbedrijven zoals Meta worden beoordeeld, kan het Europees Comité voor gegevensbescherming om een bindend besluit worden gevraagd. Deze besluiten zijn meermaals bij het hof in Luxemburg aangevochten.”
Kranenborg vermoedt dat de uitdaging voor de AVG is om niet ‘aan z’n eigen succes ten onder te gaan’. “De toezichthouders in de lidstaten, en op gezamenlijk Europees niveau, hebben een enorme werkdruk en buigen zich over gecompliceerde zaken. Als handhaving achterloopt, verslapt het respecteren van de regels.” Hoewel het aantal zaken voor het Europese hof al jaren hoog is, verwacht hij meer jurisprudentie uit Luxemburg. “De steeds veranderende maatschappelijk context, waarin de regels worden toegepast, roept continu vragen op. Toezichthouders, nationale rechters, maar vooral het Europese hof moeten daar antwoorden op vinden.”
Tot slot wijst de EU-ambtenaar/hoogleraar op de toename van juristen die actief zijn binnen het privacydomein door de komst van de AVG. “Waar gegevensbescherming voorheen een onderwerp was voor een handjevol ‘zonderlingen’, worden tegenwoordig congressen georganiseerd voor honderden geïnteresseerde juristen,” duidt Kranenborg. “Het belang van het onderwerp blijkt ook uit de toename van het aantal universitaire vakken daarover en het ontstaan van gespecialiseerde masters.”
Algoritmes en AI
Volgens Van der Jagt is haar professie als privacyrechtadvocaat eveneens volwassen geworden met de komst van de AVG. “Vroeger werd bij een due diligence-onderzoek de privacyrechtelijke input vaak weggestreept. Nu word ik juist specifiek ingeschakeld om mee te kijken naar de privacyrechtelijke aspecten van een overname.”
Ook de komst van de Wet afwikkeling massaschade in collectieve actie noemt ze ‘een gamechanger‘. Momenteel lopen er diverse massaschadeclaims die specifiek toezien op AVG-schendingen. Van der Jagt: “Belangrijk is dat deze kunnen fungeren als een vorm van private handhaving: naast een schadeclaim kan men met een massaschadezaak bijvoorbeeld vorderen dat onrechtmatig verzamelde persoonsgegevens worden vernietigd, en bedrijven hun privacypraktijken aanpassen.”
Volgens Van der Jagt zijn data echt het nieuwe goud geworden. “Bijna iedereen gebruikt social media, en wordt constant geprofileerd en onderworpen aan algoritmes. Het buzzword daarbij is tegenwoordig AI.” De advocaat merkt op dat tegelijkertijd aandacht ontstaat voor negatieve gevolgen – zoals discriminerende algoritmes. “De belangstelling voor ons vak zal dus alleen maar groeien.”
De JBP-redacteuren denken dat de jurisprudentie inzake privacy en de bescherming van persoonsgegevens zal blijven toenemen. Klingenberg: “Tien jaar geleden was ik blij met elke uitspraak, en die kon ik ook meteen in mijn onderwijs gebruiken. Nu is er haast dagelijks nieuwe jurisprudentie en zijn er ontwikkelingen. De dynamiek van het vakgebied is enorm toegenomen.”
Het inschrijfformulier, meer informatie en het programma van het Jubileumsymposium JBP vindt u hier.