De ‘tentamenboetes’ die sommige rechtenfaculteiten opleggen aan studenten die zich te laat inschrijven, is onwettig. Dat blijkt uit de antwoorden van minister Jet Bussemaker (Onderwijs) op Kamervragen van SP’er Van Dijk en PvdA’er Mohandis. Studenten die hiermee te maken hebben: juich niet te vroeg! Want wie zich te laat inschrijft, moet van de minister een tentamenperiode wachten.
Door Joris Rietbroek
Enkele studenten van de Leidse rechtenfaculteit in januari via de media hun beklag over dergelijke boetes. Zo moest een studente in totaal 200 euro lappen voor drie tentamens, na een mislukte inschrijving. De rechtenfaculteit stelde dat er nu eenmaal extra kosten gemaakt worden als er last minute een grotere tentamenruimte of extra tafels moeten worden gehuurd. Bovendien is de boeteregeling op verzoek van studenten zelf ooit ingesteld. Vanwege de antwoorden van de minister ziet de faculteit zich genoodzaakt om de ‘regeling aan te passen’, reageert onderwijsdirecteur Pauline Schuyt.
Het Interstedelijk Studenten Overleg (ISO) hield onlangs een steekproef op websites van onderwijsinstellingen om na te gaan of er inderdaad extra kosten worden gerekend voor te late inschrijvingen, zo schrijft de minister. Ook opende het ISO een meldpunt. Instellingen waarover het ISO klachten of meldingen ontving, kregen een brief waarin wordt gewezen op het onrechtmatig in rekening brengen van extra kosten aan studenten.
‘In artikel 7.50 van de Wet op het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek (WHW) is opgenomen dat de inschrijving voor een opleiding niet afhankelijk kan worden gesteld van andere geldelijke bijdragen dan het collegegeld,’ aldus Bussemaker. ‘Op grond van artikel 7.34 van de WHW heeft de student na inschrijving recht op voorzieningen, zoals het volgen van het onderwijs, toegang tot de gebouwen, gebruikmaking van studentenvoorzieningen en studiebegeleiding.’ Dit houdt volgens de minister duidelijk in dat extra geld vragen aan studenten voor deelname aan tentamens niet mag.
Verder moeten universiteiten en andere onderwijsinstellingen van de minister in het vervolg helderder communiceren dat ‘extra kosten vrijwillig zijn en dat instellingen verplicht zijn om een kosteloos alternatief aan te dragen’. Hiermee komt ze tegemoet aan de kritiek van studenten dat de informatievoorziening op websites van onderwijsinstellingen geregeld onduidelijk is.
Een periode wachten
Dat boetes niet zijn toegestaan, wil echter niet zeggen dat een te late inschrijving voortaan gratis is of dat een student gewoon tentamen mag doen als de inschrijftermijn is verstreken. In haar antwoorden op de vragen van PvdA-Kamerlid Mohandis stelt Bussemaker dat studenten die zich te laat inschrijven een periode wachten om tentamen te mogen doen. ‘Er is geen wettelijke grondslag voor het in rekening brengen van kosten indien studenten zich te laat inschrijven voor een tentamen. Studenten die zich te laat inschrijven moeten een periode wachten voordat zij het tentamen kunnen afleggen.’
Ondanks de studievertraging die hieruit kan voortvloeien, wil Bussemaker de inschrijvingen voor vakken en voor tentamens gescheiden houden. Voor de mogelijkheid van een automatische koppeling tussen de inschrijving voor een vak en een tentamen, voelt zij niets. Sommige studenten volgen immers een vak niet, maar willen er wel tentamen in doen, aldus haar redenering. En: ‘Het kan ertoe leiden dat studenten zich niet afmelden als ze geen tentamen willen doen. Dit heeft gevolgen voor (de bedrijfsvoering van) instellingen. Daarbij valt te denken aan het huren van te grote zalen, administratieve belasting en het ontbreken van zicht op de voortgang van studenten.’
Iedereen slechter af
Volgens Pauline Schuyt van de Universiteit Leiden gaat, nu er duidelijkheid is over de regeling, Iedereen er op achteruit; niet alleen studenten, maar ook docenten en de faculteit zelf. “Onze medewerkers moeten boze en wanhopige studenten vertellen dat ze niet kunnen deelnemen aan het tentamen als de inschrijvingstermijn is gesloten. Dankzij dezelfde politiek gaat het nu vooral om snel studeren, dus kunnen de emoties bij studenten hoog oplopen.” Een alternatief voor de boeteregeling is nog niet bedacht. “Deze regeling functioneerde niet voor niets al heel lang, in ieder geval sinds de jaren ’90. Heel veel opleidingen in het HBO en WO werken hiermee. Wie een werkbaar alternatief weet, mag zich melden.”