De Nederlandse Vereniging van Strafrechtadvocaten (NVSA) pleit ervoor om zo snel mogelijk meer rechtszaken door te laten gaan. Dit in het belang van cliënten, en om op korte termijn het ontslag van advocaat-stagiairs en -medewerkers en de sluiting van advocatenkantoren in de coronacrisis te voorkomen.
Half maart, toen het coronavirus zich sneller begon te verspreiden in Nederland, pleitte de NVSA vanwege gezondheidsrisico’s nog hartstochtelijk voor sluiting van alle gerechtsgebouwen. Dit besluit werd daags erna ook genomen. Ruim twee weken later ziet de vereniging hoe de sluiting als gevolg van de corona-epidemie – en het feit dat ‘de politie nagenoeg geen verdachten meer aanhoudt’ – ervoor zorgt dat strafrechtkantoren en de sociale advocatuur in korte tijd 40% tot 80% van hun omzet verliezen.
Als alle lopende zaken zijn afgewikkeld, kan dit oplopen tot 100%, aldus NVSA-voorzitter Jeroen Soeteman in een uitgebreid bericht op LinkedIn. “Dat zal binnen vier tot zes weken gaan leiden tot de eerste ontslagen van advocaat-stagiaires en medewerkers en de sluiting van advocatenkantoren. […] Anders dan de rechtspraak, het openbaar ministerie en de politie zijn de meeste advocaten immers ondernemers die in deze periode niet doorbetaald worden.”
Hij stelt dan ook dat openstelling van de gerechtsgebouwen op een verantwoorde manier, met inachtneming van de geldende veiligheidsmaatregelen, moet kunnen, en dat social distancing ook binnen de gerechtsgebouwen goed mogelijk is. Over het algemeen is er veel ruimte en zijn de zittingszalen groot genoeg om de betrokken procespartijen anderhalve meter afstand te laten bewaren. “Daarnaast willen veel van onze cliënten dat hun zitting wel zal doorgaan, omdat zij liever niet langer in de onzekerheid van hun lopende strafzaak willen verkeren,” schrijft Soeteman. “Een langere rigoureuze sluiting zal leiden tot enorme achterstanden en een inhaalslag die van alle procespartijen zeer veel gaat vragen. Als nu een aantal zittingen wel door zal gaan zal dat ook die latere druk wat verminderen.”
Daarnaast noemt de NVSA de mogelijkheid tot zittingen via videoverbindingen als optie. In een eigen blog – getiteld ‘Laat rechtszaken gewoon doorgaan!’ – constateert de Bredase advocaat Sander Arts deze week dat de Rechtspraak tot nog toe maar weinig creatief is om met (digitale) oplossingen te komen in deze coronacrisis.
“Juist dit soort tijden zijn, hoe naar ze ook zijn, bij uitstek de momenten om digitalisering én innovatie te laten zien,” schrijft Arts. “Bel advocaten op, vraag of ze gemachtigd zijn (of e-mail ze). Vervolgens kunnen al deze zaken doorgaan. Zet een livestream-verbinding op voor publiek! Tot dat moment is er een noodsituatie en kan publiek zich aanmelden als er acute belangen van aanwezigheid zouden zijn. Regel voor die uitzonderingssituaties een kamertje apart in een rechtbank die na elk gebruik wordt gereinigd. Op deze manier had 80% van de strafzaken, zo schat ik in, doorgang kunnen vinden.”
Advocaat Jan Vlug uit Deventer voegt zich op zijn website bij deze woorden en de oproep van de NVSA: “Rechtspraak is wat ons onderscheidt van de beesten. We kunnen dat niet maandenlang plat leggen. Mensen verliezen hun baan, zien hun kinderen niet, hebben geldnood. De rechtspraak is er om dat op te lossen. Dat kan allemaal niet wachten. Al was het maar om eigenrichting te voorkomen. Daarbij komt dat de rechtbanken zoals bekend al jaren onderbemand zijn. We schuiven nu een bult zaken voor ons uit die met duizenden per dag groeit. Wie gaat al die zaken oplossen als de wereld weer enigszins genormaliseerd is? Alle zaken zijn urgent. Maak een plan en open de gerechten!”