De Staat gaat vaker in zee met andere advocatenkantoren dan Pels Rijcken, het kantoor van de landsadvocaat. Het kabinet heeft namelijk gehoor gegeven aan de bevindingen van de ‘Commissie advocatendiensten aan de Staat’, die in mei 2022 werd ingesteld na de fraude bij Pels Rijcken.
Minister Dilan Yeşilgöz-Zegerius van Justitie en Veiligheid heeft dit vrijdag 2 juni bekendgemaakt – meer dan een half jaar nadat de Commissie advocatendiensten aan de Staat haar adviezen aanbood aan de Tweede Kamer.
Deze commissie stond onder voorzitterschap van Jos Silvis, voormalig procureur-generaal bij de Hoge Raad, en verrichtte onderzoek naar de manier waarop de Staat zich door advocaten kan laten bijstaan. Door de fraude van tenminste 11 miljoen euro, gepleegd door wijlen Frank Oranje – oud-bestuursvoorzitter van en notaris bij Pels Rijcken –, was er immers zorg ontstaan over dit kantoor waaraan van oudsher de landsadvocaat is verbonden.
Aanbevelingen van de commissie
In een circa 150 pagina’s tellend rapport berichtte de commissie dat een rijksinstituut voor advocatendiensten aan de Staat niet wenselijk is. Het advies luidde dan ook dat een beroep op externe advocatendiensten nodig blijft – onder andere voor verplichte procesvertegenwoordiging of onafhankelijke juridische advisering – en dat daarbij werken met een vast kantoor voordelen heeft.
Zo heeft Pels Rijcken een ‘institutioneel geheugen’ van juridische kwesties waarin de overheid is of was verwikkeld. De commissie stelde daarom dat er geen reden is om te stoppen met Pels Rijcken, en dat ook aan een vaste landsadvocaat (momenteel Pels Rijcken-partner Reimer Veldhuis) niet moet worden getoornd.
Wel erkende de commissie het risico van een te grote afhankelijkheid van Pels Rijcken, en adviseerde de Staat daarom om ook andere advocatenkantoren in te schakelen. Daarbij werd het belang benadrukt van de ‘professionalisering van het opdrachtgeverschap’. Tevens vond de commissie dat de Staat moet zorgen voor coördinatie en overzicht van ingekochte advocatendiensten en in behandeling zijnde zaken.
Samenwerking voortzetten
Het kabinet neemt deze adviezen nu dus over en ziet – met betrekking tot Pels Rijcken – ‘grote waarde in de snelle beschikbaarheid van een deskundige advocaat voor de Staat’. Yeşilgöz-Zegerius: ‘Het kantoor van de landsadvocaat kan vanwege de bestendige relatie met de Staat en de in het landscontract overeengekomen semi-exclusiviteit snel hoogwaardige juridische expertise leveren.’
Omdat het landscontract met de landsadvocaat al spoedig was aangepast nadat de fraude aan het licht kwam – onder meer met aanvullende eisen over de bedrijfsvoering binnen Pels Rijcken – vindt het kabinet het ‘opportuun om de samenwerking met de landsadvocaat en zijn kantoor voort te zetten’. Dit contract is daarnaast, vanwege de aanbevelingen van de commissie, verder aangepast.
Tot slot gaat het kabinet mee in het advies over de inzet van andere kantoren om afhankelijkheid van Pels Rijcken te pareren. Er zal worden onderzocht of bestaande contracten van ministeries met advocatenkantoren, kunnen worden uitgebreid naar andere departementen. De contractvoorwaarden zullen hiervoor zoveel mogelijk worden geüniformeerd zodat de Staat makkelijker een ander kantoor kan inschakelen. Deze grotere keuzemogelijkheid moet ook leiden tot beter zicht op de prijs-kwaliteitverhouding van geleverde diensten.
