Vermaard strafpleiter Gerard Spong zit 40 jaar in het vak. Dit viert hij door met een theatervoorstelling door het land te trekken en bezoekers een kijkje in de keuken van zijn praktijk te bieden. Had hij dat niet beter in een collegezaal kunnen doen? Welnee, zijn show is een ware strafrechtexperience!
Door Jan-Kees van Oord
Dat zijn clientèle voornamelijk bestaat uit moordenaars, verkrachters en bedriegers wordt overigens door Spong zelf benadrukt aan het begin van de voorstelling. “Iedereen heeft recht op eenzijdige belangenbehartiging,” trapt hij af. De wet zorgt er volgens hem voor dat hij zijn werk met zuiver geweten kan doen. De voorstelling heet In vertrouwen, verwijzend naar de vertrouwelijke aard van het overleg tussen hem en zijn cliënten. En het publiek in de schouwburg uiteraard.
Met voorbedachten rade
Spong maakte naam met het voeren van de verdediging in zaken die breed werden uitgemeten in de media. Zo adviseerde hij meesterdief Aage Meinesz, Patrick Kluivert, tegenstanders van het regime van Desi Bouterse en stond hij ook een verdachte bij in de omvangrijke Octopuszaak. Als advocaat-stagiair lukte het hem een Palestijnse vrouw vrijgesproken te krijgen die werd verdacht van terrorisme en vliegtuigkaping. Ze was opgepakt in Suriname, ten onrechte volgens Spong. “Heel Paramaribo sidderde – voor háár,” zegt hij, terwijl haar knappe gelaat op een scherm wordt geprojecteerd. Kort na haar vrijspraak startte Spong zijn eerste strafrechtkantoor in Amsterdam. Dat was in 1978 en dus heeft hij dit jaar een jubileum te vieren.
Op kalme wijze toont Spong de vele facetten van het vak, aangevuld met anekdotes uit zijn jeugd die hem in meer of mindere mate op het spoor van het strafrecht hebben gezet. Vanuit een bureaustoel legt hij enkele casussen uit, waarbij hij niet schuwt duivelse dilemma’s aan het publiek voor te leggen. Laveert hij naar zijn chesterfield, dan valt er een persoonlijke noot te verwachten, bijvoorbeeld over zijn jeugd in Suriname. Neemt hij plaats achter het katheder, dan duikt hij meer de diepte van het strafrecht in. Wist u dat vergiftiging vrijwel altijd met voorbedachten rade plaatsvindt en dat de meeste vergiftigingen door vrouwen worden gepleegd?
Walhalla van het strafrecht
Dat de thema’s praktijk, theorie en privé zo soepel met elkaar verweven zijn, heeft er alles mee te maken dat Spongs leven volledig in het teken van het strafrecht staat. De toeschouwer krijgt ruimschoots de kans om over de schouder van Spong mee te kijken. Wanneer het onderwerp ‘contact met de cliënt’ aan bod komt, lopen we via een projectiescherm daadwerkelijk zijn praktijk aan de Keizersgracht binnen, door hem liefkozend het walhalla van het strafrecht genoemd. Spong legt uit dat hij tijdens het eerste gesprek met de cliënt hem of haar vraagt alle feiten op tafel te leggen. “Doet u dat niet, dan is het zonde van uw tijd en goed voor mijn portemonnee,” vult hij snel aan.
De verdedigingsstrategie wordt vervolgens uitgerold op basis van bekennen, ontkennen of zwijgen; een keuze die bij de cliënt ligt, maar waarbij de advocaat wel aangeeft wat de grootste kans van slagen heeft (lees: de geringste straf oplevert). Het is nu aan de advocaat om de deugdelijkheid van het bewijsmateriaal te onderzoeken – ten gunste van de rechtsvinding uiteraard. Van getuigenverhoren tot het houden van een pleidooi en van honorarium tot de rol van de media: elk onderdeel van de verdediging komt in het theater aan bod.
Spong biedt tijdens zijn theatertournee op innemende wijze een kijkje achter de schermen van het strafrecht. Hier is een vakman aan het woord en affiniteit met zijn werk is geen vereiste om uitermate geboeid te raken door zijn verhaal. Is de strafpleiter aan het einde van de voorstelling nog steeds degene die zand in de machine van de rechtsgang strooit? Volgens Spong draait het vooral om eindeloos twijfel zaaien. Want, en hij citeert professor David Simons, “een rechter die geen twijfel te overwinnen heeft gehad, oordeelt lichtvaardig”.
In vertrouwen is te zien in verschillende theaters (klik hier voor de speeltijden)