Bij de behandeling van strafzaken zijn advocaten ‘in principe fysiek aanwezig’, tenzij ze zelf aangeven de zitting digitaal te willen bijwonen. Dit benadrukken ministers Grapperhaus en Dekker in een Kamerbrief, waarin ze de uitbreiding van het aantal rechtszaken in coronatijden toelichten.
Sinds dinsdag 7 april behandelt de Rechtspraak weer meer zaken dan enkel urgente kwesties die niet kunnen wachten. Strafzaken die weer kunnen doorgaan, draaien onder meer om verlenging van detentie, (super)snelrecht, de verlenging van TBS of internationale rechtshulp. Volgens de ministers heeft de Rechtspraak afgelopen week samen met de Dienst Justitiële Inrichtingen met alle penitentiaire inrichtingen een audio-visuele verbinding gerealiseerd. Zo kunnen gedetineerde verdachten in veel gevallen op afstand worden gehoord, zonder dat zij naar de rechtbank hoeven te komen.
‘In strafzaken zullen de rechter(s), de griffier en de officier van justitie fysiek in de zittingszaal aanwezig zijn,’ zo staat in de brief aan de Tweede Kamer. ‘Ook advocaten zijn in die gevallen fysiek aanwezig, tenzij zijzelf aangeven via telehoorvoorzieningen aan de zitting te willen deelnemen.’
Volgens enkele advocaten op Twitter was die duidelijkheid er maandag nog niet bij iedere rechtbank: in enkele gevallen werden zij naar eigen zeggen geweigerd om fysiek aanwezig te zijn. ‘Dit betekent dat de Rechtbank Overijssel in strijd met de geldende regeling advocaten heeft geweigerd,” aldus Sidney Smeets (Spong Advocaten) op Twitter. “Ik heb ze daar op gewezen maar mocht desalniettemin niet komen. In Overijssel krijgt het OM dus een voorkeursbehandeling en leeft men in een eigen werkelijkheid.”
Bij de behandeling van bestuursrecht- en civiele zaken nemen advocaten, gemachtigden en andere ketenpartners in beginsel deel via een tele- of beeldverbinding, schrijven de ministers, of zij kunnen hun standpunten schriftelijk weergeven. Verder kunnen rolzittingen bij de kantonrechter en zoveel mogelijk zaken in het familierecht doorgaan.
De verschillende rechtbanken en gerechtshoven brengen deze dagen in kaart welke zaken er door kunnen gaan in de komende weken – in ieder geval tot 28 april, het moment dat de huidige coronamaatregelen gelden –.
‘Wij hebben grote waardering voor de snelheid en flexibiliteit waarmee de Rechtspraak, OM en overige ketenpartners invulling geven aan de maatregelen en ondanks alle beperkingen rechtszoekenden rechtsbescherming bieden en zorgen voor rechtshandhaving,’ aldus de ministers. ‘Zo zorgen zij er tezamen voor dat ook in deze crisistijd de rechtsstaat blijft functioneren.’