Oktober vorig jaar verscheen The Circle van Dave Eggers, een roman over de teloorgang van privacy in de nabije toekomst. Hoofdpersoon Mae werkt bij The Circle, een soort allesomvattende opvolger van Google, Apple, Facebook en Twitter. Mae is bereid volledig transparant door het leven te gaan: haar volgers zien alles wat zij ziet, en horen alles wat zij hoort.
Door Lucien Wopereis
Het begint allemaal tamelijk onschuldig. Mae moet als beginnende werknemer van The Circle klanten van het bedrijf tevreden houden door vragen te beantwoorden. Vervolgens geeft de klant een tevredenheidscore voor het werk van Mae. Als de klant niet 100% tevreden is, dan moet Mae door middel van follow ups de score omhoog zien te krijgen. Mae is erg goed in haar werk: ze scoort het hoogst van alle newbies.
Al snel volgt een tweede computerscherm waarmee ze ‘zings’ – enthousiaste berichtjes – moet versturen naar haar volgers. En daarna gaat het hek gedurende 500 pagina’s steeds verder van de dam: wat verderop in het boek zit ze met negen computerschermen voor haar neus. Uiteindelijk draagt Mae een camera om haar nek waarmee haar volgers alles zien en horen wat Mae ziet en hoort. Haar gezondheid wordt voortdurend gescreend. Mae is volledig transparant geworden.
The Circle brengt intussen de hele wereld in kaart door overal in de wereld camera’s te plaatsen: één druk op de knop en je ziet de straten van Caïro, de woestijnen van Australië of de tafelbergen bij Kaapstad. Alles wordt bijgehouden en opgeslagen. Volledige transparantie is het doel, privacy is de vijand van The Circle. Zelfs het verleden blijkt niet veilig.
Ontsnappen kan niet meer, zoals een jeugdvriend van Mae letterlijk ondervindt. Hij waarschuwt Mae voortdurend voor de gevolgen van volledige transparantie – het verlies van vrijheid –, maar Mae blijft in The Circle geloven. Als Mercer, de jeugdvriend, uiteindelijk onderduikt om aan de invloed van The Circle te ontsnappen, gaat Mae met haar tienduizenden volgers op jacht. Door middel van de Zings, de camera’s en zelfs drones is hij in no time opgespoord.
Gedurende het boek hoop je dat Mae tot inkeer komt, even ongeacht de vraag of dat überhaupt consequenties zou hebben voor de allesomvattende greep van The Circle. Ze wordt niet alleen gewaarschuwd door Mercer, maar ook door haar vriendin Annie, de aanvankelijke believer die Mae de baan bij The Circle heeft bezorgd. Haar ouders keren zich van haar af omdat ze niet willen dat hun hele leven door hun dochter openbaar wordt. Vindt Mae haar virtuele volgers uiteindelijk belangrijker dan de mensen van vlees en bloed om haar heen?
De wereld van The Circle voelt beklemmend en totalitair. En ook minder ver weg dan je op het eerste gezicht misschien zou denken. Ik bedacht me dat het boek voor advocaten wellicht nog beter invoelbaar is, gelet op hun tijdschrijverij. Dat moet soms toch ook voelen als een digitale molensteen.