Het kabinet stelt een ‘Commissie advocatendiensten aan de Staat’ in. Deze commissie gaat onderzoeken hoe de rijksoverheid in de toekomst juridisch moet worden geadviseerd en bijgestaan. Ook is de overeenkomst tussen de Staat en de landsadvocaat aangepast.
De ministerraad heeft vrijdag 13 mei ingestemd met het instellen van de Commissie advocatendiensten aan de Staat, onder voorzitterschap van Jos Silvis – voormalig procureur-generaal bij de Hoge Raad. Aan de commissie is gevraagd inzicht te geven in de redenen die de Staat kan hebben een advocaat in te schakelen. Daarbij is het uitgangspunt voor het kabinet dat de Staat onafhankelijk juridisch advies (een second opinion) moet kunnen inwinnen, zeker in politiek-bestuurlijk gevoelige kwesties.
De commissie zal op 1 december 2022 weer worden opgeheven en alle rapporten, notities, verslagen en adviezen die zij voortbrengt, worden niet openbaar gemaakt.
Eisen
Verder wordt de commissie verzocht om te kijken naar de opties om als overheid zelf advocaten in dienst te nemen, en naar de mogelijkheid om deze werkzaamheden bij marktpartijen te beleggen. Het is de bedoeling dat de commissie daarbij ook adviseert ‘welke eisen de Staat aan deze partij(en) minimaal zou moeten stellen’. Hierbij worden onder meer eisen genoemd ten aanzien van bedrijfsvoering, governance, risicomanagement, compliance, (data)beveiliging, integriteit en ethische normen.
De commissie bekijkt daarnaast in hoeverre deze eisen relevant kunnen zijn voor de notariële dienstverlening aan de Staat, daar per 1 juli 2022 geen gebruik meer kan worden gemaakt van het notariaat van het kantoor van de landsadvocaat, Pels Rijcken. Daarbij wordt van de commissie ook verlangd ‘de mogelijke beperkingen die het ambt van notaris in dit verband met zich meebrengen’ te beschrijven.
Overeenkomst met landsadvocaat
In afwachting van het advies van de commissie is op 13 mei ook de overeenkomst tussen de Staat en landsadvocaat Reimer Veldhuis hernieuwd. Dit hernieuwde ‘landscontract’ bevat eveneens afspraken over de eisen die de Staat mag stellen aan de landsadvocaat, en het kantoor waar deze werkzaam is. Dit naar aanleiding van aanbevelingen van hoogleraren Tom Ottervanger (Universiteit Leiden) en Bob Hoogenboom (Nyenrode Business Universiteit), die zij gaven na de fraudezaak bij Pels Rijcken.
Ook in de nieuwe overeenkomst kiezen de landsadvocaat en zijn kantoor exclusief voor de Staat; tegelijkertijd kan de Staat nog steeds gebruik blijven maken van andere advocatenkantoren. Nieuw in het contract zijn aanbevelingen op het gebied van compliance, databeveiliging en werkomgeving.
Veldhuis moet zijn kantoor zodanig inrichten ‘dat het een governancestructuur hanteert waarin een continu proces van risicoanalyse, beheersing, evaluatie en verbetering van processen, procedures en maatregelen is geborgd’. Onderdeel van de afspraken is ook periodiek overleg, waarmee Pels Rijcken gestructureerd verantwoording zal afleggen aan de Staat. Externe audits kunnen daarbij aanvullend worden ingezet.
“Als advocatenkantoor dat de Staat juridische bijstand verleent, dragen we extra verantwoordelijkheid,” zegt Veldhuis over het hernieuwde contract. “Ik vind het belangrijk dat we dat samen met de Staat expliciet hebben gemaakt in de overeenkomst, zodat duidelijk is wat daarin van ons mag worden verwacht.”
