Dyonne Rietveld (26) wist tijdens haar opleiding al snel dat ze haar juridische kennis wilde toepassen bij een internationale onderneming. Ze kwam 6,5 jaar geleden terecht bij de Duitse energiemaatschappij E.ON, op het E.ON Benelux-hoofdkantoor in Rotterdam. Het energierecht bleek haar uitstekend te liggen, evenals het manoeuvreren binnen een grote, gelaagde organisatie.
Door Joris Rietbroek
E.ON ontstond in 2000 uit een fusie van twee energiebedrijven: VEBA en VIAG. In Nederland vestigde E.ON zich door de overname van het Elektriciteitsbedrijf Zuid-Holland. De totale omzet van het concern bedroeg in 2013 ruim 120 miljard euro. In de Benelux wekt het bedrijf onder meer energie op met behulp van meerdere (fossiele) centrales op de Maasvlakte. Hoe lang deze centrales nog onder de naam E.ON zullen werken, is de vraag: een splitsing van het moederbedrijf is eind vorig jaar aangekondigd.
In 2008 belandde Rietveld nog tijdens haar HBO-opleiding als Trainee for Legal Counsel bij E.ON Benelux. Na haar traineeship rondde ze in deeltijd een master rechtsgeleerdheid af aan de Rotterdamse Erasmus Universiteit. Inmiddels zijn de toevoegingen ‘trainee’ of ‘junior’ allang geschrapt van haar functie als Legal Counsel.
Voor de Nederlandse markt telt E.ON Benelux vier juristen – inclusief een manager -, plus een compliance manager voor vergunningsvraagstukken en één jurist voor België. Rietveld focust vooral op juridische advisering aan alle sales gerelateerde afdelingen, inclusief secties als marketing en product development. “Daaruit komen veel vragenstukken met betrekking tot vermogensrecht, contractenrecht, sectorregulering of het consumentenrecht. Ook houden we ons steeds meer bezig met privacykwesties en compliance vraagstukken. Het is kortom belangrijk veel te weten van diverse rechtsgebieden, want we komen met van alles in aanraking.”
Vrije markt vs. regulering
Dat Rietveld bij E.ON Benelux terecht kwam, was misschien toeval, maar achteraf is ze blij dat ze zich via deze weg ook op het energierecht kan focussen. “Het rechtsgebied is nog relatief nieuw en leergangen zijn er nauwelijks voor. Ik werd in het diepe gegooid, maar alles wat ik tijdens mijn studie tegenkwam, kon ik in de praktijk direct toepassen. Ik vond het vanaf het begin enorm interessant dat de energiemarkt zo ontzettend gereguleerd is, met naast het wetboek nog een minstens zo dikke stapel papier aan sectorregulering.”
De strenge regulering van wat in wezen toch een vrije markt is: Rietveld vindt het een bijzonder contrast. “De verschillende energiebedrijven zijn immers volledig concurrenten van elkaar, maar hun tarieven staan intussen wel onder scherp toezicht. Dat hoort in beginsel niet thuis in een vrije markt, waarin prijzen normaliter door vraag en aanbod tot stand komen. Ook zoiets: energiebedrijven moeten ‘redelijke voorwaarden’ voor hun klanten opstellen, maar de ACM bepaalt uiteindelijk wat redelijke voorwaarden zijn.”
Het complete scala aan regels voor de energiemarkt en de doorlopende uitbreidingen hierin overzien. het is een van de uitdagingen waar Rietveld voor staat. Zeker als het aankomt op de ontwikkeling van nieuwe producten of projecten die aan deze regels moeten voldoen. Zo werd er vorig jaar een nieuwe Europese consumentenrichtlijn geïmplementeerd, die eveneens moesten worden ingepast in de energiemarkt. Nieuwe veranderingen staan op til: in het wetsvoorstel STROOM worden de elektriciteits- en gaswet samengevoegd tot één nieuwe wet en diverse onderdelen van de sectorregulering worden verduidelijkt.
Investeren in kennis
Inzake het bijspijkeren van kennis komt ook de hulp van advocatenkantoren van pas. “Met cursussen en bijpraatsessies door advocaten houden we onszelf voortdurend op de hoogte van de nieuwste ontwikkelingen binnen alle rechtsgebieden waarmee we te maken hebben,” zegt Rietveld. “Daar investeren we veel in, om vervolgens meer toe te werken naar standaardisatie als het om contracten en processen gaat. Bij voorkeur kopen we gespecialiseerde contractmodellen in bij advocatenkantoren. Die nemen we vervolgens nog eens intensief door met een advocaat, zodat we zo’n contract in het vervolg zelf kunnen opstellen, met begrip van de specifieke clausules en waarom bepaalde keuzes zijn gemaakt. Het doel is altijd er zelf wijzer van te worden.”
E.ON Benelux maakt in beginsel gebruik van een vaste kring van (middel)grote advocatenkantoren voor advisering en in het geval van procedures. “Verder kiezen we graag voor zogenoemde strippenkaartmodellen, zodat we kleine vragen die veel uitzoekwerk kosten kunnen uitbesteden,” aldus Rietveld. “Zo kunnen wij ons beter richten op de strategische dossiers.”
Om te voorkomen dat zulke dossiers te lang blijven liggen als gevolg van diverse ad hoc-vragen, doet Legal zelf veel aan informatievoorziening binnen het bedrijf. “We maken voor informatievoorziening over compliance issues en juridische vraagstukken veel gebruik van informatieverspreiding aan het hele bedrijf via intranet. Ook laten we afdelingen weten waar documentatie te vinden is en we verzorgen geregeld Q&A’s en workshops, zodat er indien nodig op tijd alarmbellen afgaan en iedereen de Legal-afdeling in zo’n geval weet te vinden.”
Ontwikkeling EnergieAssistent
Ondanks de investeringen in juridische kennis blijft het voor Rietveld en haar collega’s uitdagend om uit te zoeken of bijvoorbeeld alle development- en salesprocessen voldoen aan de bestaande wet- en regelgeving, en of de voorwaarden voor nieuw ontwikkelde producten compleet zijn. Rietveld was zelf van begin tot eind betrokken bij de ontwikkeling van E.ON’s EnergieAssistent, waarmee klanten onder meer hun energieverbruik kunnen meten.
“In eerste instantie overleg ik met de betreffende afdeling over wat we precies met zo’n product willen”, vertelt ze over de juridische advisering bij zo’n ontwikkelingsproces. “Ik kan dan direct aanwijzen waar we rekening mee moeten houden op het gebied van privacy of intellectueel eigendom. Als een idee vervolgens verder wordt uitgewerkt, ben ik nauw betrokken bij de inkoop van producten die we ervoor nodig hebben – hardware en dergelijke – . Daarvoor behandel ik de contracten, met het doel de risico’s voor E.ON zoveel mogelijk af te dichten. Uiteindelijk stel ik de verkoopvoorwaarden en privacyverklaringen op en keur ik ook de bijbehorende marketingcampagne goed. Zo ben ik van begin tot eind betrokken geweest bij dit product.”
Werkzaam op alle niveaus
Het is precies die mate van professionaliteit en betrokkenheid op diverse niveaus die Rietveld hoopte te vinden bij een internationaal concern als E.ON. Rietveld: “Als legal counsel sta ik echt middenin het bedrijf. De ene dag kijk ik met collega’s van de klantenservice naar een klacht, de volgende dag adviseer ik het hogere management voor een volgende boardvergadering. Het is fijn om niet alleen in juridische kwesties opgesloten te zitten, maar ook om de juiste vertaalslag te kunnen maken naar collega’s op alle niveaus. En dat terwijl je ervoor zorgt dat je de business zelf op een zo hoog mogelijk niveau dienstbaar bent.”
Het Duitse moederbedrijf maakte eind vorig jaar het voornemen bekend om de onderneming te splitsen, als onderdeel van het voornemen om zich in de toekomst meer te richten op duurzaam opgewekte energie. E.ON Benelux zou onderdeel kunnen worden van een nieuw energiebedrijf, dat hierna in theorie een beursgang kan maken. Als dit scenario zich inderdaad voltrekt, is er extra werk aan de winkel voor Rietveld en haar collega’s. Zij moeten zich dan voorbereiden op de juridische begeleiding van de invoeging in een nieuw bedrijf én een beursgang. “Mocht dit gebeuren, dan zullen wij daar heel nauw betrokken bij zijn”, zegt Rietveld. “Dan moeten we zorgen dat E.ON Benelux klaar is voor een due diligence proces. Intussen zullen de dagelijkse werkzaamheden gewoon doorgaan.”
Los van deze nog onzekere ontwikkeling: als Rietveld strikt naar haar eigen toekomst kijkt, dan zou ze op den duur graag op managementniveau opereren. “Ik houd veel van strategisch werk, van als een helikopter boven verschillende dossiers hangen om de verbanden te zien en te kunnen adviseren over wat het beste is voor het hele bedrijf. Om dat goed te kunnen doen, zou je iets minder in individuele dossiers moeten zitten. Ik doorloop op dit moment een intern traject als zogeheten ‘talent’. Ik ben namelijk niet alleen geïnteresseerd in juridische zaken, maar ook in bedrijfsbrede vraagstukken.”