Van een vooral in het zuiden des lands bekende supermarkt tot de op een na grootste keten van het land met een ruim verviervoudigd marktaandeel: Jumbo Supermarkten bereikte dit in zo’n vier jaar tijd, mede dankzij de overnames van Super de Boer en C1000. De integratie van C1000 vormt momenteel de grootste uitdaging voor het juridische team onder leiding van Claire Saes.
Door Joris Rietbroek
Na haar rechtenstudie in Maastricht wilde Saes in 2004 de grote advocatuur in en ging ze aan de slag als advocaat ondernemingsrecht bij Stibbe, in de veronderstelling dat ze de rest van haar leven in de advocatuur werkzaam zou zijn. Dat liep anders. De M&A-markt raakte in het slop en Saes begon zich af te vragen wat ze voor de toekomst wilde. Het dynamische bedrijfsleven lonkte en een leven lang in de advocatuur was niet langer het ultieme vooruitzicht.
Na drie jaar als corporate counsel op het Europese hoofdkantoor van Starbucks in Amsterdam, werd ze benaderd voor haar huidige functie bij Jumbo Supermarkten. Door de overnames van Super de Boer in 2009 en C1000 in 2012, heeft Jumbo Supermarkten met meer dan 300 winkels inmiddels een marktaandeel van ruim twintig procent, met enkel nog Albert Heijn voor zich. De consumentenomzet kwam met in 2012 met inbegrip van de C1000-winkels uit op bijna 7 miljard euro.
Wat was de reden om de M&A-advocatuur toch vaarwel te zeggen?
“Op gegeven moment merkte ik dat mijn leercurve minder steil werd. In het begin is iedere overname nog spannend, na enkele jaren wordt het toch een soort kunstje, waar je beperkt betrokken bent bij het voor- of natraject. Ik wilde juist meer van de bedrijfseconomische overwegingen meekrijgen. Toen ik ging rondkijken, kwam het EMEA hoofdkantoor van Starbucks op mijn pad. Daar werkten we met vijf juristen. Ik voelde me meteen als een vis in het water. Het werk was zo veelzijdiger en dynamischer; ik raakte ook betrokken bij niet zuiver juridische zaken, bijvoorbeeld op commercieel of operationeel gebied.”
Wat deed je precies bij Starbucks?
“Bij Starbucks richtte ik me naast het corporate werk vooral op franchising en supply chain. Met betrekking tot de Starbucks Stores op NS-stations bijvoorbeeld, of samenwerkingen met nationale en internationale cateraars. Ook adviseerde ik HR-afdeling, zodat ik in aanraking kwam met arbeidsrecht. In een vervolgstap op het Amerikaanse hoofdkantoor in Seattle had ik geen interesse, omdat ik mezelf niet zag werken binnen een afdeling die alleen juridische ondersteuning biedt voor de business in de VS. Daarbij: ik rapporteerde aan een Amerikaanse Head of Legal EMEA, die weer op zijn beurt rapporteerde aan het hoofdkantoor in Seattle. Met mijn ervaring en ambitie wilde ik zelf die laatste schakel worden.”
Die mogelijkheid was er wel bij Jumbo?
“Inderdaad. Toen ik werd benaderd en de naam Jumbo voor het eerst viel, dacht ik meteen: die baan wil ik graag hebben. Uiteraard sprak de functie als Head of Legal me aan, maar Jumbo als bedrijf had altijd al mijn aandacht. Daar gebeurde zoiets bijzonders: een klein familiebedrijf dat in korte tijd twee van zulke grote overnames deed, daar moest wel een enorm goed management achter zitten. Daarbij vind ik de retail een ontzettend interessante markt, met alle dynamiek die erbij hoort. En iedereen kent de naam Jumbo of heeft wel een mening over de huismerkkoffie of het winkelen zelf.”
Hoe begin je als Head of Legal bij zo’n snel gegroeid familiebedrijf?
“Met goed rondkijken en veel praten om te horen wat er speelt binnen het bedrijf en waar onze afdeling de business zo goed mogelijk kan ondersteunen. Verder wist ik vooraf dat het opzetten en uitbouwen van één juridische afdeling voor Jumbo en C1000 een grote uitdaging zou worden; ik ben bezig met een meerjarenplan voor onze afdeling. Inclusief mijzelf bestaat het juridische team uit zeven personen, onder wie drie juristen voor vastgoed en ondernemerszaken en een jurist Commercieel. Er is net een jurist aangenomen die zich onder andere gaat bezighouden met consumentenrecht en bestuurs- en omgevingsrecht.”
Wat is de rol van de juridische afdeling als het gaat om de merknaam Jumbo?
“Met honderd winkels is een merk al veel waard, straks met zeshonderd winkels komt Jumbo meer onder een vergrootglas te liggen, waardoor de bescherming van het merk Jumbo en de formule steeds belangrijker wordt. Als Jumbo met een uniek concept of verpakking komt, zullen wij er alles aan doen om te voorkomen dat een soortgelijk concept een week later bij de concurrent ligt. Kopiëren zul je altijd houden, maar het gaat er in supermarktland om dat je onderscheidend bent en blijft. Verder kijken concurrenten tegenwoordig scherper naar Jumbo, zeker naar onze laagste prijs garantie. Die laagste prijsgarantie maakt deel uit van onze formule: we zeggen het niet alleen, we geven die garantie ook echt.”
Wanneer wordt de hulp van een advocatenkantoor ingeroepen?
“Dat is uiteraard gebeurd bij de overnames van Super de Boer en C1000. De overnames vonden plaats voordat ik bij Jumbo startte, maar de integratie is nog in volle gang. En uiteraard huren we advocaten in als we procederen. Dat doen we liever niet, we proberen liever te schikken, maar dat kan niet altijd en we laten ons de kaas niet van het brood eten. Zoals afgelopen zomer in Utrecht, waar een ondernemer de Jumbo-formule niet wilde voeren. De rechter oordeelde uiteindelijk dat de huurovereenkomst met hem beëindigd moest worden en dat de ondernemer uit het pand moest.”
Wat is momenteel de grootste uitdaging voor het legal team?
“De ombouw van alle C1000-winkels (bijna 300 vestigingen, red.) naar Jumbofilialen vraagt alle aandacht van het bedrijf, en dus ook van onze afdeling. Zo zijn we nauw betrokken bij gesprekken met de ondernemers die nu nog C1000 op de gevel hebben staan. Het gaat wel verder dan enkel winkels ombouwen: het draait ook om de samensmelting van twee verschillende bedrijfsculturen, processen en systemen, de harmonisering van arbeidsvoorwaarden en pensioenregelingen.”
Wat zijn de ambities in het meerjarenplan voor Juridische Zaken?
Het is mijn missie om de juridische afdeling te integreren in het hele bedrijf. De mensen van het Jumbo-hoofdkantoor in Veghel weten ons goed te vinden, voor de aandacht van de C1000-mensen in Amersfoort moeten we nog iets meer ons best doen. Om zeker te weten dat we honderd procent compliant zijn, moeten we weten wat er speelt in het hele bedrijf. Dat lukt niet als maar dertig procent ons betrekt bij wat er gebeurt. We zijn geen loket voor een juridisch stempeltje, we willen in alle processen meedenken. Daarom wil ik de komende jaren met alle afdelingen, van Marketing tot Vastgoed, afspraken maken over hoe wij het beste met elkaar kunnen samenwerken en wat de rol van Juridische Zaken nu precies is. Wanneer komen zij naar ons? Dat gaat tijd kosten: eerst bespreken, dan werkplannen maken per afdeling en uitrollen… Niet voor niets is het een meerjarenplan, waar we vol vertrouwen mee aan de slag gaan.”