De Nederlandsche Bank (DNB) is een bijzondere entiteit: NV (met een Directie en een Raad van Commissarissen, bestuurders die door de kroon worden benoemd en het ministerie van Financiën als enig aandeelhouder); deels ZBO; en deels onderdeel van een internationale organisatie, het Europees Stelsel van Centrale Banken (ESCB). “Ik heb in 2002, enige tijd nadat ik hier in 1999 kwam, nog een half jaar in Frankfurt gezeten bij de ECB,” zegt Frank Elderson (38), thans als Director Legal Services Division de hoogste juridische functionaris (niet de hoogste jurist: dat is president Nout Wellink) van DNB. “Het waren de laatste maanden van Wim Duisenberg daar als president.”
Door Micha Kat
Elderson en zijn mensen hebben op het moment van het interview (april 2008) “eindelijk weer even wat lucht” na de hectische periode van de overname en opsplitsing van ABN Amro, de derde overname ooit in omvang (€ 71 mrd). Elderson: “Een unieke transactie met voor het eerst op deze schaal een consortium-verband en een break-up. Het toezicht-team ABN Amro werd in deze tijd uitgebreid van twaalf medewerkers naar veertig. Tot oktober 2007 was ik het hoofd van dit toezicht-team.”
Op dat moment had DNB de ‘verklaringen van geen bezwaar’ voor de overname en opsplitsing juist afgegeven (zowel aan Barclays als aan het ‘consortium’) waardoor er een einde kwam aan de enorme druk op de medewerkers van DNB in deze transactie en Elderson met een goed geweten zijn nieuwe functie kon aanvaarden: divisie-directeur JZ. Deze benoeming volgde op de benoeming van zijn voorganger in deze functie, Joanne Kellerman, in de directie van DNB.
Even in helikoptervlucht: tot 1999 was Elderson advocaat bij Houthoff Buruma; van 1999 tot 2001 zat hij bij DNB in het ‘EMU-cluster’ van JZ, in 2001 werd hij één van de (toen twee, nu drie) afdelingshoofden binnen JZ, in 2006 hoofd van het toezicht-team ABN Amro en in 2007 dus divisie-directeur.
De Divisie Juridische Zaken
In het organogram van DNB is JZ een van de twaalf divisies, met 44 fte een van de ‘middenmoters’. Elderson: “Naast de ongeveer 35 juristen van onze divisie werkt minstens nog een dubbel aantal elders in de organisatie, bijvoorbeeld in de divisie Toezicht Banken waar ik zelf vandaan kom of bij het Expertise Centrum Integriteit waarvan het afdelingshoofd Wijnand Nuijts ook een jurist is.”
Elderson geeft aan dat hij een groot voorstander is van het ‘overspringen’ van juristen van de ene divisie naar de andere waardoor binnen DNB op den duur een ware ‘juristenfamilie’ ontstaat die de indeling in divisies overstijgt. Elderson: “We hebben als divisie verschillende ‘cliënten’ in de vorm van groepen en afdelingen binnen de bank en de directie zelf. We houden, als een ‘intern advocatenkantoor’, bij hoeveel uur we werken voor welke ‘cliënt’.” De divisie vervult binnen DNB een ‘centrale rol’ die mede wordt gestimuleerd door de sterke juridische aanwezigheid in de directie met Wellink (econoom èn jurist) en Kellerman.
De grootste afdeling van de divisie (14 juristen) is Toezicht en Wetgeving, tot voor kort onder leiding van Sandra Wijnveldt,afkomstig uit de advocatuur en na ruim tien jaar onlangs overgestapt naar de rechterlijke macht. Momenteel wordt geworven voor een opvolg(st)er. Het werk bestaat uit het adviseren over en het toepassen van regelgeving voor het financieel toezicht, zoals bij de totstandkoming van de nieuwe Wet Financieel Toezicht of de Pensioenwet en de onderliggende lagere regelgeving, maar ook over de voorbereiding op de belangrijke Basel-2 regelgeving (invoering per 2008) voor kapitaal-eisen, een thematiek die in de huidige kredietcrisis volop in de belangstelling staat en waarover wordt gesproken in het Basels Comité, waarvan Nout Wellink voorzitter is, en dat bijeenkomt binnen de Bank of International Settlements (BIS). Daarnaast behandelt deze groep de bezwaar- en beroepsprocedures tegen de sancties en ‘maatregelen’ (149 in 2007) die DNB heeft opgelegd aan de onder toezicht staande instellingen. Elderson: “Het werk hier ligt op het terrein van het bestuursrecht, vereist overigens ook een goed beleidsmatig gevoel; veel mensen komen uit de advocatuur, maar ook vanuit de Raad van State of ministeries.”
Bijna even groot – ook rond de veertien juristen – is de afdeling Internationaal, Institutioneel, Betalingsverkeer en Bedrijfsjuridisch onder leiding van (ook oud-advocaat) Jan Reinder de Carpentier. Hier zitten veel mensen met een Europeesrechtelijke achtergrond die in ESCB-verband werken aan de uitvoering van of voorbereiding op Europese wet- en regelgeving en adviseren over bijvoorbeeld de SEPA, de Single European Payments Area, een cruciaal onderdeel van de EMU. Ook het aanbestedingsrecht – als overheid-inkoper dient DNB openbaar aan te besteden – valt onder deze groep.
Over de derde afdeling, met onder meer de kleine (4 fte) nieuwe sectie Compliance & Integrity zwaait Femke de Vries (ex-Belastingdienst) de scepter. Hier wordt de interne DNB-compliance – denk bijvoorbeeld aan: maak geen misbruik van kennis die je als DNB-employee hebt – gecontroleerd. Ook de boete- en dwangsomfunctionarissen van DNB maken deel uit van deze afdeling.
Deel van Europa
Frank Elderson benadrukt dat DNB als onderdeel van het ESCB “een echt stukje Europa midden in Amsterdam” is en dat de Europese vlag op het Frederiksplein “fier wappert”. Elderson: “Veel van onze mensen zijn betrokken bij uitwisselingen, bijvoorbeeld met de ECB in Frankfurt of de BIS in Basel, maar ook met de FSA in Londen, de Financial Services Authority, de Engelse toezichthouder. Zelf zit ik elke maand een dag of twee in het juridisch comité van het ESCB, werk bij de voorbereiding waarvan veel van de juristen binnen JZ zijn betrokken.”
Litigation
Per jaar komen ‘vele tientallen’ bezwaren binnen tegen opgelegde maatregelen (112 in 2007). Incidenteel worden ook bestuurders ‘afgetoetst’ door DNB (’toetsing bij voorgenomen benoeming’) die daar dan weer tegen in het geweer kunnen komen. In 2007 werden 1578 ‘beleidsbepalers’ op deze wijze getoetst en alle 1578 ‘slaagden’ voor hun ‘examen integriteit’. In 2004 werden er nog acht beleidspalers ‘afgekeurd’.
High profile-zaken als de failissementen van Vie d’Or en Van der Hoop zorgen voor vaak langdurige procedures. In de Van der Hoop-zaak werd begin 2008 met de schuldeisers en de curatoren een akkoord bereikt. Ook in de Vie d’Or zaak werd begin dit jaar een ‘herenakkoord’ gesloten tussen partijen.
Advocatenkantoren
DNB heeft sinds jaar en dag een nauwe band met NautaDutilh. Arjen Tillema is thans de ‘huisadvocaat’. PelsRijcken was het vaste kantoor van de PVK en kwam langs die weg ook binnen. Bij tijd en wijle wordt ook met andere kantoren gewerkt.