In de hal van het kantoor van Albert Heijn in Zaandam (een stuk groter en luxer dan dat van Ahold in Amsterdam) staan op een grote publicity wall alle ‘nieuwe winkels 2008’ genoemd. Het zijn er veel, wel 60. “Dat komt door het afstoten dit jaar van onze dochter Schuitema,” zegt Rokus Hoogendoorn (43) de general counsel van Albert Heijn/Ahold Nederland. Als gevolg van deze deal (Schuitema van de C1000 werd verkocht aan ‘durfinvesteerder’ CVC) nam Albert Heijn 57 winkels over. Hiermee komt het totaal aantal vestigingen in ons land op rond de 800.
Door Micha Kat
Dat aantal wordt nog eens meer dan verdubbeld door de vestigingen van Etos (ca. 500) en Gall & Gall (ca. 530), waardoor ‘Ahold Nederland'(circa € 8 miljard omzet en 55.000 medewerkers) de omvang heeft van een multinational, terwijl het alleen in Nederland opereert. Dankzij de talrijke ‘desinvesteringen’ van Ahold na het boekhoudschandaal van 2003, groeide het aandeel van Albert Heijn het afgelopen boekjaar tot de helft van het Ahold-bedrijfsresultaat. Andere belangrijke landen waar Ahold actief is zijn de VS, Scandinavië, Tsjechië, Slowakije en Portugal.
Rokus Hoogendoorn begon in de advocatuur bij een rechtsvoorganger van Pot Jonker Seunke in Haarlem. Vervolgens werkte hij twee bij kledingmerk Oilily om in 1998 bij Ahold te beginnen, eerst bij de holding, maar al spoedig bij Albert Heijn waarvan hij in 2004 general counsel werd, de hoogste jurist van ‘Ahold Nederland’. Behalve voor Albert Heijn is hij verantwoordelijk voor Etos, Gall & Gall, Ahold Vastgoed en Ahold Coffee Company . Verder werkt zijn team voor de Europese inkooporganisatie (‘Efficiency Europe’) en de Europese ICT organisatie.
De legal group
Hoogendoorn rapporteert formeel aan aan de CFO van Albert Heijn/Ahold Nederland, Chris Dik, en is ook lid van diens management team. Daarnaast heeft Hoogendoorn een functionele rapportagelijn naar de general counsel Europe Michiel van den Bosch bij Ahold, die hij ook elk kwartaal ten behoeve van de financiële verslaglegging een litigation report toestuurt. AH heeft een bestuur van zes man, onder leiding van CEO Dick Boer. Als ‘nevenactiviteit’ is Hoogendoorn verder nog lid van het compliance comité van Ahold Nederland en is hij verantwoordelijk voor de interne bevoegdhedenregeling.
De juridische afdeling van Hoogendoorn telt tien juristen – met verschillende achtergronden – en kent zoals bij de meeste ondernemingen een ‘dubbele matrix’: rechtsgebieden en ‘accounts’. Omdat het zwaartepunt van de activiteiten in Nederland ligt, is er geen ‘geografische matrix’. Accounts zijn er binnen Albert Heijn (17, zoals Arbeidszaken/P&O, Marketing & Communicatie, Commercie, AH Telecom, Supply Chain) en buiten (het merk) Albert Heijn (12): Ahold Vastgoed, Efficiency Europe, Etos, Ahold Coffee Company, Gall & Gall, Franchising en Albert Webwinkels zijn enkele voorbeelden. Thans zijn er twee vacatures die worden vervuld door interim-juristen (IT en Efficiency Europe).
Hoogendoorn doet zelf onder meer ondernemingsrecht (onder meer begeleiding van overnames en desinvesteringen), vennootschapsrecht, mededingingsrecht en grotere, meer complexe verbintenisrechtelijke dossiers (bijvoorbeeld outsourcing). Een van zijn accounts is AH Commercie Algemeen (contracten, mededinging) samen met Karin Werger en Maartje Broekmans. Werger (ex-Boekel de Neree en Sara Lee DE) concentreert zich op strategische leveranciers en AH franchise, en ondersteunt samen met Broekmans (afkomstig van merkenbureau de Merkplaats en daarvoor griffier bij rechtbank Amsterdam) ook ondermeer marketing en communicatie. Broekmans is de eerst verantwoordelijke voor IE en heeft als ‘account’ onder meer Etos.
De grote vastgoed-man is Paul Burgering, terwijl Joost Martens zich richt op arbeidsrecht en huurrecht. Binnenkort stort hij zich ook op de franchise-contracten van Etos en Gall & Gall. Noortje de Voogd (ex-DAS en Rabobank) doet ook arbeidsrecht, alsmede verzekeringen en sinds kort commercial contracting; haar ‘account’ is onder meer Ahold Coffee Company. Janice de Jong (ex-Adecco en DAS) concentreert zich vooral op het arbeidsrecht (dat volledig in house wordt afgewikkeld, tot en met de procedures aan toe) en buigt zich ook over juridische kwesties rond privacy (Bonuskaart, zelfscanning en dergelijke). In januari komt Davien Dirkzwager over van Houthoff Buruma voor inkoop en IT.
Legal highlights
Binnen M&A kwam reeds ter sprake de verkoop van Schuitema. Hoogendoorn: “Deze kwestie speelde al lange tijd, maar toen was het juiste moment daar.” Hoogendoorn werkte nauw samen met Michiel van den Bosch, general counsel Europe van Ahold en Maarten Schoonus, hoofd M&A van Ahold. Jan-Willem de Boer van De Brauw zat ook aan de knoppen en Peter Wakkie uit de Raad van Bestuur en Robert-Jan van Ogtrop van CVC schoven op de beslissende momenten ook aan.
Hoogendoorn: “Maar ik wil toch ook nog de acquisitie noemen van Konmar uit 2006. Een belangrijk moment: de eerste overname na de Ahold affaire in 2003.” In zijn kantoor staat de opvallende tombstone van deze transactie (Eur. 110.000.000) in de vorm van twee kersen. Hoogendoorn: “De symboliek hiervan laat zich niet al te moeilijk raden.” Een andere tombstone gaat over het afstoten van Kobalt, het media-bureau dat samen werd gehouden met ondermeer ING, Rabobank, Heineken en Masterfoods. Qua desinvestering komen in beeld de outsourcing naar Polen van alle accounting services voor Nederland, Tsjechië en Slowakije in 2007, de IT-diensten (gingen o.m. naar EDS en Atos Origin) en, recent, de overheveling van de ‘retouren-centra’ naar Kuhne & Nagel.
Vastgoed is voor Ahold en AH natuurlijk cruciaal en er wordt non-stop gespeurd naar nieuwe locaties en mogelijkheden. Dat kan in de vorm van participaties in projectontwikkelingen (zoals de samenwerking met Kondor Wessels betreffende de ontwikkeling van winkels en woningen in Rotterdam en Hardinxveld-Giessendam), maar ook in de vorm van bijzondere initiatieven zoals het plan een winkel te openen in de monumentale Korenbeurs in Groningen, het oude postkantoor in Nijmegen, een voormalige garage in Amstelveen (ook wel “le Garage” genoemd) en de -zeer succesvolle – samenwerking met NS Stations. Het gaat hier natuurlijk om contractenrecht, huurrecht, maar ook bestuursrecht en ruimtelijke ordeningsrecht komen om de hoek kijken.
IE/marketing/communicatie gaat natuurlijk over de merken en labels (honderden, Hoogendoorn weet niet uit zijn hoofd hoeveel), bescherming van nieuw ontwikkelde produkten, vergelijkende reclame, contracten met reclame- en media-bureau’s en de juridische begeleiding van ‘acties’ zoals die met de hamsters, de smurfen, de Disney-weken en wat Albert Heijn al niet meer bedenkt. Speciale aandacht verdient het contract met de ‘supermarktmanager’ van AH (een acteur die Harry heet), die steeds optreedt in de reclamespots. Maartje Broekmans bewaakt dit contract, dat natuurlijk geheim is. Hoogendoorn: “Vanzelfsprekend zijn er afspraken over wat hij naast de commercials wel en niet mag doen.” Broekmans zit ook op internet (Albert, de bezorgservice) en telecom-recht (contacten met OPTA) waarmee Albert Heijn te maken krijgt vanuit de verkoop van telefoons en belminuten vanuit AH-mobiel.
De franchise-problematiek heeft een eigen juridische dynamiek, waarbij de kwesties per franchisenemer (200 bij Albert Heijn en 450 bij Etos/Gall & Gall) kunnen verschillen. Onderdeel van die dynamiek is ook de regelmatige aan- en verkoop van franchisewinkels.
Ook de privacy-aspecten bij Albert Heijn zijn interessant. Die rond de bonuskaart vragen nauwelijks meer aandacht, maar vanuit het tip-to-pay experiment (betalen met je vingerafdruk: AH zoekt steeds naar nieuwe betalings-mogelijkheden) komen wel weer bijzondere juridische vragen op het team af. Ook de Airmiles-joint venture (met Shell en Maxeda) vraagt op dit punt de nodige aandacht.
Litigation
Albert Heijn trok de laatste jaren de aandacht met high profile-procedures zoals de zaak (2005 in KG) die Unilever aanspande wegens vermeende inbreuk op diens merken: de verpakkingen van het AH-huismerk zouden te zeer lijken op die van de producten van Unilever (ondermeer Becel). Op de kamer van Rokus Hoogendoorn staan nog altijd enkele kuipjes AH-halvarine waarvan de voorzieningenrechter heeft gezegd dat deze voldoende authentiek zijn om geen inbreuk te vormen.
Ook in 2005 werd ontbijtkoek-producent Peijnenburg door Albert Heijn gedaagd de levering aan haar te hervatten. Peijnenburg was gestopt met leveren omdat zij van mening was dat de retailer zijn producten zou ‘dumpen’. De vordering van Albert Heijn werd door de rechter afgewezen. De uitspraak werd echter volgens Hoogendoorn kort daarna ‘gecorrigeerd’ door de NMa die naar aanleiding van de uitspraak een persbericht liet uitgaan dat de retailer volledig vrij moet zijn in het bepalen van de prijs richting de consument en een bepaald prijsniveau dus niet mag worden afgedwongen door bijvoorbeeld stopzetting van leveringen.
De laatste jaren is het iets rustiger aan het procedure-front. In het bestuursrecht loopt er altijd wel het een of ander – een gemeente wilde het parkeerterrein ‘afpakken’ van de AH-vestiging, AH ging tot aan de Raad van State en won – en datzelfde geldt voor arbeidsrecht, huurrecht en contracten zoals met de franchisenemers.
Afdeling Kwaliteit en Arbeidszaken
Twee andere afdelingen binnen AH die een relatie hebben met het recht, zijn de afdelingen Kwaliteit en Arbeidszaken. De afdeling Kwaliteit (voornamelijk techneuten) is gespecialiseerd in het levensmiddelenrecht en adviseert over bijvoorbeeld etiquettering en (gezondheids)claims bij bepaalde producten. De wet- en regelgeving rond voedsel(productie) dijt steeds verder uit waarbij ook steeds hogere eisen worden gesteld aan de tracability van producten.
De afdeling Arbeidszaken verzorgt het arbeidsvoorwaardelijke beleid van Ahold Nederland (primaire en secundaire arbeidsvoorwaarden) en is ook verantwoordelijk voor het afsluiten van CAO’s en de communicatie richting ondernemingsraden. De meeste medewerkers van de afdeling Arbeidszaken hebben een juridische achtergrond.
Advocatenkantoren
De Brauw is de voornaamste preferred supplier van Ahold en AH; een van de rechtsgebieden waarop het kantoor met name actief is (naast M&A) is mededinging met Jolling de Pree. Voor huurecht is Boekel de Neree nummer een met Albert Flesseman. ‘Groot vastgoed’ gaat bij voorkeur naar Stibbe (Tijn Kortmann). Brinkhof is in de persoon van Kurt Stöpetie al een tijd nummer één op IE. Stöpetie wordt ook wel ingehuurd voor meer algemene (verbintenisrechtelijke) adviezen.
Voor het arbeidsrecht (medezeggenschapskwesties, stakingsdreigingen e.d.) wordt weer bij voorkeur aangeklopt bij Stibbe (Jaap van Sloten). Pot Jonker Seunke, het kantoor waar Hoogendoorn zijn juridische loopbaan begon (‘een prima kwaliteit-prijsverhouding’), wordt tenslotte ingeschakeld op allerlei terreinen: franchise, insolventie kwesties, litigations. Rocco Mulder en Pieter Nabben doen het meeste werk.