De klimaatproblematiek en het duurzaamheidsoffensief van de Europese Unie hebben een golf aan verplichtingen teweeggebracht. Daan Horsthuis, hoofd van de vermogensbeheerpraktijk van Van Doorne, probeert de voeten van vermogensbeheerders en institutionele beleggers droog te houden.
‘Eén van de belangrijkste ontwikkelingen in de vermogensbeheersector speelt uiteraard op het gebied van duurzaamheid,’ zegt Horsthuis. ‘De Europese Unie stuurt met de SFDR-verordening (de Sustainable Finance Disclosure Regulation) en de Taxonomieverordening aan op een grote ommezwaai van kapitaalstromen naar duurzame investeringen. Partijen op de financiële markt zullen onder meer duidelijk moeten maken in hoeverre hun investeringen duurzaam zijn. Niet alleen in jaarverslagen en op hun websites, maar bijvoorbeeld ook in hun prospectus of in andere productinformatie voor beleggers.’
Leidt dat niet tot groene woorden, maar vieze daden, zoals onder andere Milieudefensie vreest?
‘Ik denk dat je tegenwoordig best een probleem hebt als je wordt beschuldigd van greenwashing. Impact beleggen is steeds meer mainstream aan het worden en het aantal beleggers dat duurzaam belegt neemt toe. Als er een zweem van greenwashing om je heen hangt, zullen investeerders mogelijk niet langer met je te maken willen hebben. Bovendien riskeer je vandaag de dag onder meer maatregelen van de toezichthouder.’
Greenwashing tegengaan
‘Om greenwashing tegen te gaan en om te voorkomen dat er oneigenlijk wordt meegelift op de populariteit van duurzaam beleggen, zijn er dus de SFDR en de Taxonomieverordening. De Taxonomieverordening is een classificatiesysteem om te bepalen of activiteiten en activa daadwerkelijk duurzaam zijn. Uiteindelijk controleert de toezichthouder de naleving. De regels zijn op bepaalde punten echter nog best vaag; het is echt een moving target.’
‘Ook de toezichthouders worstelen in de praktijk soms met de nieuwe regels. Op Europees niveau, bijvoorbeeld door toezichthouder ESMA, worden richtsnoeren en Q&A’s gepubliceerd om de regels te verduidelijken. De AFM verwijst op haar website en in guidances steeds vaker naar deze beleidsdocumentatie vanuit Europa.’
Duurzaamheidsdata
‘Een andere grote uitdaging is het vergaren van de gegevens over duurzaamheid, de zogenaamde ESG-data. Zo zullen private equity fondsen allerlei ESG-data moeten opvragen bij de bedrijven waarin wordt belegd. Daar zijn de betrokken partijen nu vaak niet voor toegerust en in veel gevallen zijn er onvoldoende gegevens beschikbaar.’
Groen beleggen is niet altijd even rendabel. Trekken duurzame investeringen wel genoeg beleggers?
‘Dat groen beleggen steeds belangrijker wordt, is een open deur. Daarbij zie je bij partijen steeds vaker een intrinsieke motivatie om duurzaam te beleggen, al zullen de financiële belangen uiteraard altijd een belangrijke rol blijven spelen. Door deze ontwikkeling zal het voor vermogensbeheerders die succesvol “groen” beleggen naar verwachting eenvoudiger worden om klanten te trekken. Hoe lang willen beleggers nog geld stoppen in fossiele brandstoffen?’
Pensioencontract
De nieuwe pensioenregels onder de Wet toekomst pensioenen, die naar verwachting in 2023 in werking treedt, gaan een radicale verandering teweegbrengen voor pensioenfondsen. Deze regels hebben ook gevolgen voor de partijen waaraan zij hun pensioenadministratie en vermogensbeheer uitbesteden.
Daan Horsthuis: ‘Onder het nieuwe stelsel wordt niet langer gewerkt met een dekkingsgraad, maar wordt meer gekeken naar de individuele situatie van de deelnemer. Om op individueel niveau te rapporteren, moet de vermogensbeheerder voor het eerst echt gaan samenwerken met de partij die de pensioenadministratie verzorgt. Beide partijen moeten hun dienstverlening dus meer op elkaar afstemmen. Die samenwerking moet worden geregeld en vastgelegd in de onderliggende uitbestedingscontracten. Alleen zo kan het pensioenfonds de wettelijk voorgeschreven controle houden. In veel gevallen zal het fonds daarvoor de uitbestedingsrelaties moeten openbreken en nieuwe contracten moeten opstellen.’
Beleggingsinstelling of niet?
‘Een groot deel van mijn werk bestaat uit het opzetten van fondsen. Dit zijn niet alleen private equity en venture capital fondsen, maar bijvoorbeeld ook vastgoedfondsen of fondsen die leningen verstrekken. Het opzetten van een structuur begint vaak bij de fiscale aspecten, maar ook het financiële toezichtrecht speelt hierbij een belangrijke rol.’
Wanneer is een fonds een beleggingsinstelling?
‘Dat volgt uit de relevante Europese wet- en regelgeving die is geïmplementeerd in de Nederlandse Wet op het financieel toezicht. In onze praktijk gebruiken wij vaak de Financial Law huB, onder meer om te beoordelen of een bepaald vehikel wel of niet onder de definitie valt. Als ik zoek op “definitie beleggingsinstelling” krijg ik in één keer alle relevante nationale en Europese rechtsbronnen. Je kunt de informatie ook wel op andere plekken vinden, maar dat kost veel meer tijd omdat die zo versplinterd is.’
Harmonisatie
Regels komen steeds vaker uit Europa. Is dat wenselijk of juist niet?
‘Vaak wel. Je krijgt een gelijker speelveld binnen de Europese Unie en het wordt doorgaans gemakkelijker om de grens over te gaan als je eenmaal een Europees paspoort hebt. Zo’n paspoort heb je in beginsel als je een vermogensbeheervergunning hebt gekregen in één van de lidstaten. Zonder zo’n vergunning zul je vaak per geval en per lidstaat moeten kijken of, en onder welke voorwaarden, je de grens over kunt.’
‘Vanwege hun rechtstreekse werking bieden Europese verordeningen marktpartijen over het algemeen meer zekerheid dat de regels in alle lidstaten op dezelfde manier worden toegepast. Bij de implementatie van Europese richtlijnen is het risico groter dat er toch verschillen ontstaan op nationaal niveau. Ook de nationale toezichthouders nemen soms verschillende standpunten in over bepaalde Europese regels waardoor je dan alsnog lokaal advies in andere lidstaten moet vragen. Dat zie je bijvoorbeeld bij bepaalde elementen van de AIFM-richtlijn.’
Regelvloed
‘Ik houd mij nu vijftien jaar bezig met adviseren over vermogensbeheer en de relevante toezichtwet- en regelgeving. In die tijd is de regeldruk enorm toegenomen, vaak als reactie op nationale en mondiale crises. De bedoeling is meestal de stabiliteit van het stelsel te bevorderen en beleggers te beschermen. Maar ook duurzaamheid is nu dus een belangrijke driver voor nieuwe Europese regelgeving. Met richtsnoeren en Q&A’s probeert ESMA de regels wel te verduidelijken, maar het kan in bepaalde gevallen nog steeds een mijnenveld zijn.’
Als het toezicht Europees wordt, hoe belangrijk is de AFM dan nog?
‘De AFM is vertegenwoordigd in ESMA en toezicht op nationaal niveau blijft belangrijk. Je houdt specifieke nationale regels voor bijvoorbeeld fondsen die zich richten op retail beleggers. Daarop moet ook toezicht worden gehouden. Maar het is niet ondenkbaar dat bijvoorbeeld ESMA in de toekomst meer directe toezichtstaken gaat uitoefenen’
Hoe ziet de toekomst van uw vakgebied eruit?
‘Oef. Zo’n glazenbolkijker ben ik nu ook weer niet. Maar de wet- en regelgeving zal ongetwijfeld verder toenemen. Hopelijk blijft het een beetje behapbaar, want de markt zucht en kreunt al behoorlijk onder de regeldruk.’