Vorige week zijn drie oude (mijlpaal)arresten uit 1915, 1946 en 1948 over de positie van de vrouw in de rechtspraak gepubliceerd. De Hoge Raad publiceert deze oude arresten als onderdeel van een project om oude arresten gratis online beschikbaar te stellen.
In het arrest uit 1915 bevestigt de Hoge Raad dat iedereen van 23 jaar en ouder – dus inclusief vrouwen – tot klerk ter griffie kan worden benoemd. Aan het arrest ging de benoeming van Anna Maria Elisabeth Post tot beëdigd klerk ter griffie vooraf. De officier van justitie bij de rechtbank was het hier niet mee eens en stelde beroep in cassatie in van deze beschikking. Zijn klacht: beëdigde klerken ter griffie zijn leden van de rechterlijke macht en vrouwen waren niet benoembaar tot rechterlijke beambten.
De Hoge Raad stelde echter dat beëdigde klerken ter griffie niet aan te merken zijn als leden van de rechterlijke macht; zij worden immers niet aangesteld door de Koning zoals dat wel voor de leden van de rechterlijke macht geldt. De benoeming van Anna Maria Elizabeth Post bleef dus in stand.
Tweede zaak
In een strafzaak was op de terechtzitting een waarnemend vrouwelijke griffier werkzaam. Opnieuw werd bij de Hoge Raad geklaagd dat vrouwen geen deel uit mochten maken van de rechterlijke macht, en opnieuw oordeelde de Hoge Raad in 1946 dat beëdigde klerken ter griffie geen leden van de rechterlijke macht zijn. Dat zij een vrouw was, betekende niet dat het haar verboden was om de griffier te vervangen.
De Hoge Raad in het arrest: “dat, eenmaal aangenomen dat de vrouw tot beëdigd klerk ter griffie mag worden benoemd en als zoodanig beëdigd, noch uit voornoemd voorschrift noch uit eenige andere wettelijke bepaling voortvloeit dat zij van zoodanige vervanging zou zijn uitgesloten”
De laatste zaak stamt uit 1948. Opnieuw stond de vraag centraal of een vrouw benoemd mocht worden tot griffier, maar in het arrest werd de zaak breder getrokken. De Hoge Raad oordeelde namelijk ook over de mogelijkheid tot benoeming van een vrouw tot rechter. De tot dan toe geldende stelling dat vrouwen geen deel uit mochten maken van de rechterlijke macht vond geen steun in de wet, aldus de Hoge Raad. Opvallend is dat deze zaak pas plaatsvond na de benoeming van de eerste vrouwelijke rechter in Nederland.
Maatschappelijke taak
De Hoge Raad ziet het als zijn maatschappelijke taak om dit soort (mijlpaal)arresten van voor het jaar 2000 gratis online beschikbaar te stellen. De soms zelfs handgeschreven arresten moeten vaak worden opgevraagd uit het archief in Kampen en het Nationaal Archief in Den Haag, en worden vervolgens gescand of overgetypt. Inmiddels zijn bijna 900 oude arresten op deze manier online geplaatst.
