In een zoveelste uitspraak in de juridische kruistocht door ondernemer Gerard Sanderink (DSS, Strukton) heeft het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden streng geoordeeld over een zogenaamd ‘onafhankelijke fraudeonderzoek’ door Sanderinks advocaat. Lumen Lawyers bewaarde onvoldoende afstand, aldus het hof.
Het Gerechtshof velde dit oordeel dinsdag in een van de vele procedures tussen Sanderink c.q. zijn zonnepanelenbedrijf Dutch Solar Systems (DSS) en Brigitte van Egten, zijn ex-vriendin en tevens voormalig directeur van DSS. Sanderink en zijn huidige partner Rian van Rijbroek – dankzij een uitzending van Nieuwsuur vooral bekend geworden als ‘cybercharlatan’ – beschuldigen Van Egten inmiddels al enkele jaren van fraude bij DSS. Bewijs hiervoor hebben zij tot nog toe niet tevoorschijn getoverd. Wel verliest Sanderink de ene na de andere rechtszaak.
Verbod op doorzoeken e-mails
In een eerder kort geding uit september 2019 verbood de rechtbank Amsterdam het aan Sanderink en DSS om nog langer zakelijke e-mailaccounts en andere privédocumenten van Van Egten door te spitten, en om al binnengehaalde informatie met anderen te delen. De rechtbank formuleerde wel een mogelijke uitzondering op deze beslissing: een fraudeonderzoek door een onafhankelijk bureau.
Volgens Van Egten hebben Sanderink en zijn bedrijf het verbod afgelopen jaar meermaals overtreden. Een vordering van DSS tot staking van de uitvoering van het Amsterdamse vonnis werd in april afgewezen door de rechtbank Overijssel, een beslissing die afgelopen dinsdag in hoger beroep is bekrachtigd door het Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden.
Volgens het hof is het Amsterdamse vonnis overduidelijk: Sanderink c.q. DSS had in het geheel niet meer mogen gluren in de zakelijke e-mailaccounts van Van Egten – laat staan via deze accounts verstuurde privéberichten – of al bemachtigde berichten mogen delen met derden. Om gebruik te kunnen maken van de uitzondering, gaf DSS echter opdracht aan advocatenkantoor Lumen Lawyers en het transportbedrijf AB Com om bij DSS te onderzoeken of Van Egten als directeur had gefraudeerd. In dit kader kregen beide bedrijven via DSS toegang tot stukken uit de zakelijke e-mailaccounts van Van Egten.
Onvoldoende afstand bewaard
Op dit punt is het ernstig misgegaan, constateert het hof in het arrest van 3 november. Alleen een bureau dat ‘onafhankelijk van partijen opereert’ had een dergelijk fraudeonderzoek mogen doen. Lumen Lawyers is met geen mogelijkheid onafhankelijk te noemen, aldus het hof. Eigenaar en advocaat Aldo Verbruggen staat Sanderink en diens bedrijven DSS en Strukton namelijk bij in enkele (strafrechtelijke) procedures, onder meer in een zaak die verband houdt met de FIOD-inval bij Strukton in februari 2019. Ruim voordat hij de onderzoeksopdracht van DSS kreeg, kortom.
Daar komt nog bij dat Verbruggen de voorlopige bevindingen van zijn onderzoek al vroegtijdig deelde met de civiele advocaat van Sanderink, Roeland de Mol (BarentsKrans). Die gebruikte deze informatie weer in een van de andere procedures tussen Sanderink en Van Egten.
Zodoende is Lumen Lawyers volgens het hof ‘niet aan te merken als “onafhankelijk bureau” in de zin van het Amsterdamse vonnis. […] Gelet op de achtergrond van het geschil tussen partijen en op het geëscaleerde karakter daarvan is het aannemelijk dat de Amsterdamse voorzieningenrechter het oog heeft gehad op een instantie die op enige afstand van beide partijen kan opereren. Dat Lumen Lawyers heeft getoond die afstand te kunnen en willen bewaren, heeft DSS onvoldoende onderbouwd.’
170.000 euro aan dwangsommen
Ook het ingeschakelde transportbedrijf AB Com kwalificeert niet als onafhankelijk onderzoeker, bevestigt het hof in hoger beroep; dit bureau heeft niet eens ervaring op het gebied van forensisch onderzoek naar fraude.
Door deze – uiteindelijk niet onafhankelijke – onderzoeken is het door de Amsterdamse rechtbank opgelegde verbod in totaal zo’n twintig keer overtreden, constateren Van Egten en haar advocaat. Zo heeft DSS alleen al zestien keer gebruik gemaakt van privégegevens afkomstig uit haar zakelijke e-mailaccounts of dossierkasten om deze te delen met AB Com. Inmiddels heeft DSS vanwege de overtredingen al 170.000 euro aan dwangsommen aan Van Egten betaald.
Wenselijkheid zelfonderzoek door advocaten
De uitspraak van het hof is interessant in het licht van de actuele discussie over de vraag of het wenselijk is dat advocaten zelf onafhankelijk (fraude)onderzoek doen bij de eigen cliënt. Opvallend genoeg was Aldo Verbruggen eerder dit jaar medeauteur van een opinieartikel in het Financieele Dagblad ten faveure van zulke onderzoeken door advocaten (‘een nuttige bijdrage aan de strafrechtpleging’).
Dit artikel was weer een reactie op kritiek van de SP en D66: zij zien niet veel in een plan van minister Grapperhaus van Justitie en Veiligheid om meer te leunen op zulk ‘zelfonderzoek’, waarbij een verdacht bedrijf de vermeende fraude of corruptie laat onderzoeken door advocaten die door de onderneming zelf zijn ingehuurd. Volgens de SP en D66 is het risico op misleiding van het Openbaar Ministerie te groot.