Het Gerechtshof in Amsterdam heeft twee nieuwe waarnemers bij het Rotterdamse 010Notaris per afgelopen weekend de deur gewezen. 010Notaris-eigenaar en kandidaat-notaris Richard Klemann was in beroep gegaan tegen een beslissing van de Haagse Kamer voor het notariaat, die hen eind november aanstelde. Saillant in deze zaak: de Haagse tuchtrechter in de kwestie, mr. Paris, is ook voorzitter van de commissie toegang notariaat. Die adviseerde eind vorig jaar negatief over de benoeming van Klemann tot notaris. Klemann vermoedt bewuste tegenwerking.
Door Joris Rietbroek
Klemann nam 010Notaris – ‘lage tarieven, ’s avonds en in het weekend open’ – begin 2013 over van de roemruchte notaris Thomas Langerwerf. Die passeerde met zijn prijsvechter tot 6.000 akten per jaar, dit tot ergernis van de KNB die vreesde voor de kwaliteit van zijn dienstverlening. Ruim een jaar na zijn ontslag en de verkoop van 010Notaris werd Langerwerf door het Amsterdamse Gerechtshof uit het ambt ontzet, wegens niet transparant offreren.
Vanaf begin 2014 werd de benoeming van Klemann tot waarnemer van Langerwerf’s protocol enkele malen verlengd. In de zomer van 2014 verzocht Klemann de KNB om hem tot notaris te benoemen in het protocol. Voorzitter Paris van de Commissie toegang notariaat liet hem in november echter weten dat de commissie negatief zou adviseren over zijn benoeming. Nog diezelfde maand besloot de Kamer voor het notariaat onder supervisie van plaatsvervangend voorzitter Paris om Klemann’s benoeming tot waarnemer niet te verlengen, ‘omdat hier geen aanleiding voor was’. Dit ondanks een positief advies van de Commissie van deskundigen over Klemann’s ondernemingsplan.
De Kamer besloot twee andere waarnemers voor 010Notaris aan te stellen tot 1 december 2015, te weten Westland Partners en Kooijman Lambert, twee grotere notariskantoren uit het samenwerkingsverband NICO die tevens actief zijn als HEMA-notaris, tegen een uurtarief van 200 euro exclusief BTW. Het uurtarief van de door hen ingeschakelde notariële juristen werd vastgesteld op 150 euro, terwijl deze waarneming volledig voor rekening en risico van 010Notaris kwam te liggen.
‘Vraagtekens bij zorgvuldigheid besluitvorming’
Klemann ging tegen deze beslissingen in beroep bij het Amsterdamse Gerechtshof, dat in zijn uitspraak de Haagse kamer op alle cruciale fronten terugfluit en bovendien melding maakt van de opvallende, meerdere belangen dienende dubbelrol van tuchtrechter Paris. ‘De voorzitter van de Commissie toegang notariaat en de plaatsvervangend voorzitter van de Kamer zijn dezelfde persoon, zodat vraagtekens worden gezet bij de zorgvuldigheid van de besluitvorming’, aldus het hof. ‘Bij het nemen van de beslissingen zijn de belangen niet behoorlijk afgewogen.’
Eerder in de uitspraak merkt het hof al op hoe Klemann enkele dagen voor de beslissing werd gehoord door een op dat moment onvolledige kamer, met hierin twee ‘aanwezige notariële leden die zich, als beiden in [plaatsnaam] gevestigde notarissen en concurrenten, hadden behoren terug te trekken’. Bovendien oordeelt het Gerechtshof dat er sprake is van ‘willekeur nu in de beslissingen van de Kamer geen redenen zijn aangegeven’ die de verlenging van de benoeming van Klemann hadden kunnen verhinderen.
Het Gerechtshof ziet zodoende geen enkele reden om Klemann’s benoeming niet te verlengen, omdat ‘niet is gebleken dat hij zijn taken niet naar behoren heeft vervuld. Bovendien heeft hij maatregelen genomen om te zorgen dat de zorgplicht niet in het gedrang komt ondanks het hoge aantal akten dat zijn kantoor passeert.’ Het hof spreekt van een bijzonder geval ‘dat rechtvaardigt ontheffing te verlenen’: Klemann’s waarneming is verlengd met een jaar.
Onredelijke declaratie
De benoeming van de twee nieuwe waarnemers kan als gevolg hiervan niet met terugwerkende kracht ongedaan worden gemaakt, maar het waarnemerschap wordt in ieder geval per direct beëindigd, per 21 februari jongstleden. Wel kan het door de Kamer toegewezen honorarium met terugwerkende kracht worden teruggebracht.
Als uurtarief voor de waarnemende kandidaat-notarissen had de Kamer 200 euro vastgesteld. Maar dat is zelfs in het geval van een ‘zware’ waarneming met complexe taken te hoog, stelt het Gerechtshof. Hiervoor is volgens jurisprudentie uit maart 2013 een uurtarief van 150 euro de leidraad. ‘De voorzitter heeft een hoger uurtarief vastgesteld gezien de complexiteit van de werkzaamheden als waarnemers’, stelt het Hof. ‘Ter zitting in hoger beroep is van die complexiteit niet gebleken. De aard van de zaken die de waarnemers behandelen, is niet complex […]. Dat veel akten worden gepasseerd, rechtvaardigt op zichzelf geen hoger honorarium.’
De twee waarnemende kandidaat-notarissen declareerden met het oorspronkelijk vastgestelde tarief alleen al over december 2014 bijna 70.000 euro bij het kantoor. ‘Een onredelijk resultaat’, vindt het gerechtshof. Die som zullen de waarnemers dan ook niet volledig uitbetaald krijgen: het hof stelt met terugwerkende kracht de uurtarieven bij van 200 euro naar 150 euro voor de kandidaat-notarissen en 100 euro voor de juristen. De verlaging van de uurtarieven ‘resulteert nog steeds in een aanzienlijke beloning voor de verrichte werkzaamheden’.
Tegenwerking
Klemann vermoedt desgevraagd bewust te zijn tegengewerkt in zijn poging zijn waarnemingsperiode te laten verlengen en benoemd te worden tot volwaardig notaris. “Ik heb zeker twijfels over de onafhankelijkheid van de Kamer voor het notariaat,” zegt hij. “De functies van tuchtrechter en commissielid zijn duidelijk onvoldoende gescheiden. Daarbij was er geen enkele onderbouwing om de periode van mijn waarneming niet te verlengen. Ik denk echter dat de schaduw van mijn voorganger nog over het kantoor heen hangt.”
Of er ook sprake is van zoiets als vriendjespolitiek vanuit de KNB, gezien het feit dat twee kantoren uit het door KNB-bestuursleden opzette NICO-netwerk plots de lucratieve waarnemingsklus kregen toegeschoven, zegt Klemann niet precies te weten. “Ikzelf geloof daar nooit zo in, maar mijn advocaat onderzoekt nog of er sprake is van samenspanning. Het is niet direct gebleken: in eerste instantie werd een notaris van een kleiner kantoor benaderd voor de waarneming, maar die zag er vanaf vanwege de grote hoeveelheid werk.”
Kandidaat-notarissen van Westland Partners en Kooijman Lambert verrichten de bergen werk daarom vervolgens voor rekening van het kantoor. “Het heeft me in totaal bijna 120.000 euro gekost. Daarom ging ik in beroep, want dit moest stoppen. Met die veel te hoge uurtarieven had het kantoor zomaar failliet kunnen gaan.”
Klemann heeft in januari opnieuw een ondernemingsplan ingediend bij de Commissie toegang notariaat om tot notaris benoemd te worden. “Dat zou net als het vorige goedgekeurd moeten worden, maar ik houd inmiddels rekening met verdere tegenslagen,” vertelt hij. “Om de commissie tegemoet te komen, stijgen de tarieven volgens het plan zodat we iets minder cliënten zullen aantrekken en minder akten passeren. In de perceptie van de KNB zijn we een prijsvechter, maar dat is 010Notaris volgens dit plan echt niet meer.”
De KNB laat via een korte reactie vooralsnog enkel weten dat er een herzieningsverzoek is ingediend bij het Hof. De beroepsvereniging ‘is van mening dat de beslissing is genomen op basis van onvolledige en deels onjuiste feitelijke gegevens.’