Uit onderzoek blijkt dat de fraudezaak rondom wijlen Pels Rijcken-notaris en -topman Frank Oranje groter is dan aanvankelijk werd aangenomen. Waar eerst werd gedacht dat Oranje in drie dossiers voor miljoenen fraudeerde, blijkt nu dat de notaris in nog eens twintig dossiers geld verduisterde.
Ook begon Oranje jaren geleden al met de fraude, volgens het onderzoek dat in opdracht van Pels Rijcken is uitgevoerd door Deloitte en Van Doorne. ‘De fraude heeft over een periode van tenminste 18 jaar plaatsgevonden,’ stelt het kantoor in een verklarende brief aan het ministerie van Justitie en Veiligheid. Onder de twintig extra dossiers waarin Oranje ‘frauduleuze kunstgrepen’ deed, bevonden zich bovendien dossiers van de overheid, waarvoor Pels Rijcken optreedt als Landsadvocaat.
Handelswijze
In maart werd nog aangenomen dat Oranje in drie dossiers frauduleus had gehandeld. Toen werd vastgesteld dat de notaris geld wegsluisde naar privérekeningen, dat afkomstig was van derdengeldenrekeningen in beheer van Oranje, en uitgekeerd moest worden aan gedupeerde beleggers. Pels Rijcken meldt nu dat deze malversaties ‘het sluitstuk van de fraude’ blijken te zijn.
De handelswijze van Oranje was om de derdengelden die hij beheerde over te maken naar een van zijn stichtingen buiten Pels Rijcken om. Dit bleef ook bij zijn cliënten onopgemerkt, omdat hij hen wel uitbetaalde. De notaris vulde daarvoor het doorgesluisde geld weer aan door bedragen elders weg te plukken. Transacties die Oranje deed met vervalste betalingsopdrachten. Pels Rijcken: ‘Oranje vulde op deze wijze in feite gaten met gaten waardoor rechthebbenden uiteindelijk steeds zijn betaald.’ Wel zijn cliënten rente misgelopen, waarvoor Pels Rijcken nu 250.000 euro ter beschikking stelt.
Volgens het kantoor handelde Oranje verder alleen: ‘Wij beschikken niet over aanwijzingen dat naast Oranje andere kantoorgenoten van deze fraude op de hoogte zijn geweest, laat staan dat zij met Oranje hebben samengewerkt om de fraude te plegen. Er is ook niet gebleken van enige advocatuurlijke betrokkenheid bij de fraude.’
Staat beperkt gedupeerd
Demissionair minister van Justitie en Veiligheid Ferd Grapperhaus heeft de Kamer geïnformeerd over de nieuwe ontwikkelingen. Daarbij legt hij uit waarom uit eerder onderzoek naar de fraude – verricht door Houthoff, in opdracht van zijn ministerie – niet is gebleken dat er ook in dossiers van de Staat is gefraudeerd. De staatsdossiers zijn volgens Grapperhaus oudere dossiers, ‘die om die reden niet naar voren kwamen uit het beperkte onderzoek dat het kantoor Houthoff verrichtte’. Houthoff’s onderzoek ging terug tot 2015.
‘De Staat lijkt vooralsnog in beperkte mate financieel gedupeerd te zijn,’ stelt de demissionair minister verder. In totaal is de overheid voor 6.828,83 euro gedupeerd, volgens zowel Grapperhaus als Pels Rijcken. Laatstgenoemde heeft aangegeven dat dit bedrag ‘op de kortst mogelijke termijn’ wordt terugbetaald.
Status Landsadvocaat onveranderd
Eerder gaf Grapperhaus aan dat het fraudeschandaal bij Pels Rijcken geen gevolgen heeft voor de status van het kantoor als Landsadvocaat. Er was, wat de minister betreft, ‘geen aanleiding tot zorg ten aanzien van de kwaliteit en legitimiteit van de werkzaamheden van de Landadvocaat ten behoeve van de Staat’. Vooralsnog blijft Grapperhaus bij zijn standpunt dat de betrouwbaarheid van deze dienstverlening voldoende gewaarborgd is. Dit uitgangspunt vergt echter wel ‘zorgvuldige nadere bestudering en afweging’ en ‘nader contact met de Landsadvocaat’.
Grapperhaus voelt zich om verschillende redenen gesterkt in dit standpunt. Allereerst houdt hij vertrouwen in Pels Rijcken als Landsadvocaat omdat Oranje alleen handelde. Daarnaast is Pels Rijcken nagenoeg gestopt met de ‘voor deze vorm van fraude kwetsbare werkzaamheden (de Escrow-praktijk)’ en heeft het kantoor zelf ‘met grote voortvarendheid’ maatregelen getroffen.
Verscherpt toezicht
Verder stelt Pels Rijcken in hun verklaring dat de deken van de Haagse Orde van Advocaten verscherpt toezicht heeft ingesteld op de implementatie van maatregelen op het gebied van governance, gezamenlijke praktijkuitoefening van advocaten en notarissen en het versterken van sociale veiligheid en aanspreekbaarheid.
De Haagse Orde deed reeds onderzoek naar de fraudezaak, net zoals de notariële toezichthouder BFT. Ook het Openbaar Ministerie heeft het onderzoek inmiddels weer voortgezet.
