Drie op de vier hoogleraren belasting- en ondernemingsrecht heeft een nevenfunctie bij een accountants- of advocatenkantoor. Dit heeft GroenLinks onderzocht; de partij pleit voor strengere regels tegen zulke dubbele petten, ‘vanwege de nesteling van Zuidas-advocaten in het hart van de democratie’.
GroenLinks-Kamerlid Bart Snels bood het onderzoek ‘Wetenschappers in dienst van de Zuidas’ vorige week aan aan staatssecretaris Vijlbrief van Financiën. Uit het onderzoek komt naar voren dat 72,5% van de hoogleraren belastingrecht en ondernemingsrecht tevens werkzaam is bij een commercieel (Zuidas-)kantoor. In 17% van deze gevallen vermelden universiteiten deze functies niet op de eigen website. Snels noemt zulke ‘invloedrijke wetenschappers met een commercieel belang’ schadelijk voor het democratisch proces.
Volgens het onderzoek vormen de betreffende hoogleraren ‘een dominante factor’ in het wetenschappelijke debat, en oefenen zij tegelijkertijd via bijvoorbeeld adviescommissies en de Nederlandse Orde van Belastingadviseurs (NOB) invloed uit op politieke besluitvorming over fiscale regels.
GroenLinks stelt dat deze wetenschappers ‘oververtegenwoordigd’ zijn in ministeriële adviescommissies, zoals de Commissies Vennootschapsrecht (zeven van de tien leden) en Insolventierecht (zes van de acht leden). Volgens Snels worden deze commissies door Zuidas-kantoren gebruikt om te adviseren over wetgeving die gunstig is voor henzelf.
Aanbevelingen
“De Zuidas-advocaten hebben zich diep in het hart van de democratische besluitvorming genesteld,” aldus Snels. “Zij leveren commentaar op allerlei belastingwetgeving. En erg neutraal gaat dat niet. Er wordt zelfs meegeschreven aan wetsteksten, zoals bij een vorig jaar aangenomen faillissementswet (de WHOA, red.). Inmiddels wordt er op de Zuidas volop geadverteerd met de kansen die deze wetgeving biedt voor internationale ondernemers. Met wat het beste is voor Nederland, heeft dat weinig te maken.”
GroenLinks doet daarom aanbevelingen op dit vlak: zo zouden hoogleraren belasting- en ondernemingsrecht met commerciële nevenbelangen alleen nog aan de bak mogen als ‘bijzonder hoogleraar’. De partij vindt dat ten minste twee derde van het overig academisch personeel in deze vakgebieden geen commerciële nevenbelangen moeten hebben. Verder vraagt GroenLinks de universiteiten om openheid over mogelijke geldstromen van de Zuidas naar universiteiten. Tenslotte zou er een richtlijn nevenfuncties moeten komen, die regelt dat hoogleraren met dubbele petten niet langer welkom zijn in ministeriële adviescommissies.
Reactie staatssecretaris Vijlbrief
Staatssecretaris Vijlbrief reageerde voor het weekend in EenVandaag. “Je kunt inderdaad belangenverstrengeling krijgen. Een hoogleraar die bij een kantoor werkt kan iets adviseren wat goed uitkomt voor het kantoor. Ik zeg niet dat ze dat allemaal doen, maar het kan wel.” Intussen wil de politiek wel gebruik blijven maken van de deskundigheid van deze hoogleraren.
Toch heeft hij besloten dat in een nieuwe commissie, die brievenbusmaatschappijen onder de loep gaat nemen, geen professoren zitten die tevens bij commerciële kantoren werken, zo bericht Taxence. Of dat voor toekomstige commissies ook gaat gelden, kan de staatssecretaris nu nog niet zeggen.
