De dienstverlening door rechtsbijstandverzekeraars is moeilijk te vergelijken met die van advocaten, maar er kunnen aan beide zijden voor- en nadelen worden onderscheiden. Zo is het bereik van de rechtsbijstandverzekering voor verzekerden vaak onduidelijk, en ontstaan er ook regelmatig geschillen over de omvang van de dekking. Bij advocaten werpen de hoge uurtarieven een drempel op. Dat schrijft het Wetenschappelijk Onderzoek en Documentatie Centrum (WODC) in het verkennende onderzoek Hulp bij juridische problemen.
Ander punt is de kwaliteitsbewaking. Bij advocaten is die historisch gezien op het individu gericht (tuchtrecht), en richt het zich in toenemende mate ook op kantoorniveau, aldus de onderzoekers. Bij rechtsbijstandverzekeraars richt het zich veel minder op het individu, en veel meer op de onderneming die de verzekering aanbiedt. “Kwaliteitsborging die meer specifiek gericht is op het verlenen van juridische bijstand bestaat voor aanbieders van rechtbijstandverzekeringen die zijn aangesloten bij het Verbond van Verzekeraars. Deze bewaking is echter niet sluitend: rechtsbijstandverzekeraars hoeven zich niet aan te sluiten bij het Verbond. Ten aanzien van de klachtenbehandeling door het Kifid bestaat veel wantrouwen; hier zouden de belangen van de verzekeraar te sterk doorklinken.”
Het onderzoek werd gestart om te bekijken of rechtsbijstandverzekeringen in het kader van de rechtspleging “een (nog) meer prominente rol” zouden moeten krijgen. Volgens de onderzoekers bestaan er op dat punt “belemmeringen”. De conclusie van de onderzoekers: “De belangrijkste belemmering om rechtsbijstandverzekeringen een meer prominente rol te geven, ligt niet in de kwaliteit van dienstverlening, maar in het beperkte (en voor verzekerden vaak onduidelijke) bereik van de verzekering. De meeste burgers raken niet vaker dan eens in hun leven in een gerechtelijke procedure betrokken. Het is vooraf moeilijk te voorspellen in wat voor geschil dat zal zijn.”
Zij vervolgen: “Uit het feit dat tussen verzekeraar en verzekerden frequent geschillen ontstaan over de dekking, lijkt te spreken dat verzekerden niet goed overzien wat de verzekering wel en niet dekt. Daarnaast vallen de veelvoorkomende geschillen rond echtscheidingen buiten de dekking van de verzekeringen. Op dit punt blijkt dus dat verzekeringen, in de huidige vorm, geen garantie bieden op rechtshulp. Ze bieden in elk geval niet de zekerheid die de huidige gefinancierde rechtshulp biedt, dat als zich een serieus probleem aandient de rechtzoekende op deskundige hulp kan rekenen.”