Maandagmiddag bracht demissionair minister voor Rechtsbescherming Weerwind een werkbezoek aan Justice42 in Den Haag. De sociale onderneming presenteerde de ‘alternatieve scheidingsroute’ Uitelkaar.nl en een ‘dialooggerichte bezwaarroute’ voor gemeenten.
Foto: Demissionair minister voor Rechtsbescherming Franc Weerwind in gesprek tijdens zijn werkbezoek aan Justice42 in Den Haag.
Beide initiatieven zijn gericht op een persoonlijke aanpak, laagdrempelig contact en de-escalatie. “Zo’n beetje alle buzzwords op het gebied van conflictoplossing,” aldus Laura Kistemaker, COO van het bedrijf in het Bink36-gebouw.
Burger als vertrekpunt
Franc Weerwind luisterde vanaf de start van de bijeenkomst in het voormalig PTT-complex aandachtig. Voor de uitleg over Uitelkaar.nl schoof hij aan tafel bij onder meer Kistemaker, CEO Kaspar Scheltema, zijn vader – adviseur voor Justice42 en oud-staatssecretaris van Justitie – Michiel Scheltema en sociaal advocaat Noor Geraads.
Grosso modo mikt Uitelkaar.nl erop om het recht toegankelijker te maken door de inzet van technologie. “Ons vertrekpunt is daarbij de burger,” vertelde Scheltema senior aan Weerwind. Met het platform hebben koppels die uit elkaar gaan de touwtjes grotendeels zelf in handen bij het scheidingsproces.
Ze vullen individueel online vragenlijsten in voor een scheidings- of ouderschapsplan, stemmen deze vervolgens digitaal af met de ex-partner en laten pas daarna afspraken juridisch controleren en vastleggen door een advocaat. Voordelig, meer efficiënt en zonder een hoop negativiteit zoals bij vechtscheidingen.
“We bieden op deze manier maatwerk”, aldus Michiel Scheltema. Het digitale scheidingsplatform werkt samen met deelnemende advocaten(-mediators), en heeft via de Raad voor Rechtsbijstand en het Ministerie van Justitie en Veiligheid een regeling getroffen voor gefinancierde rechtsbijstand voor cliënten met lagere inkomens.
Doorverwijzingen
Weerwind – die zichzelf ‘helaas demissionair’ noemde – toonde zich een enthousiaste, maar kritische toehoorder. Hij vroeg naar de meetbaarheid van het succes van het initiatief – waarop enkele hoopvolle statistieken werden getoond – en wilde weten wie gebruik maakt van Uitelkaar.nl. “Mensen die constructief uit elkaar willen”, luidde het antwoord van Kistemaker.
“De grootste groep die ons platform inschakelt is dertig tot veertig jaar en heeft kinderen,” voegde Kaspar Scheltema daaraan toe. Hij wees er daarnaast op dat ook steeds vaker mensen middels rechtsbijstand gebruikers zijn van Uitelkaar.nl.
“We draaien nét niet break-even,” verklaarde Scheltema junior verder aan Weerwind. “Daarvoor hebben we vijftig zaken per maand nodig, nu zitten we er net onder.” Dit triggerde bij Weerwind nieuwsgierigheid naar de naamsbekendheid van het platform. Volgens de founders helpen verwijzingen op sites van de Consumentenbond en het Juridisch Loket hierbij.
Meer vermeldingen op (overheids)sites is echter een must én te verantwoorden, aldus Kistemaker. “Momenteel worden vaak enkel advocaten en mediators vermeld als optie bij scheiden, maar onze route kost door een lagere eigen bijdrage en toevoeging zowel de maatschappij als overheid minder geld.”
Prettige methode
Interessant voor de Advocatie-lezer is de bijdrage van Noor Geraads aan de discussie. De sociaal advocaat noemde Uitelkaar.nl ‘een prettige methode’. “Cliënten werken actief mee aan het scheidingsproces: ze denken vooraf na over wat moet gebeuren met bijvoorbeeld hun huis of de rekeningen. Met de tool bereiden ze zich gestructureerd voor en leveren zaken goed aan.”
Dat verloopt in haar praktijk regelmatig anders: cliënten staan soms met ‘een tasje vol papieren’ voor haar neus. De advocaat legde daaropvolgend uit dat ze op het platform cliënten chattend voorziet van juridische feedback en wijst op de risico’s van de samengestelde plannen van scheidende koppels. Ook vindt er altijd een livegesprek plaats of per videocall.
Weerwind stelde vragen over de werkuren voor de advocatuur met de digitale route. De meningen waren ietwat verdeeld. Kaspar Scheltema meende dat advocaten minder uren kwijt zijn door Uitelkaar.nl, Geraads was van mening dat dit in haar praktijk ‘appels met peren vergelijken is’ omdat ze enkel zaken op tegenspraak doet. De werkwijze met het platform verschilt dusdanig dat tijdwinst moeilijk te meten is.
Geraads lichtte eveneens een tipje van de sluier op over nieuwe plannen: Justice42 wil tevens de papieren rompslomp verminderen in het echtscheidingsproces. Nog steeds moeten namelijk ‘natte handtekeningen’ gezet worden, en documenten worden uitgeprint om een scheiding af te ronden. De bedoeling is dat dit met Uitelkaar.nl in de toekomst zo veel mogelijk digitaal verloopt.
Of, hoe en waar bezwaar
De middag werd afgesloten met een gesprek over het nieuwe digitale bezwarenplatform van Justice42. Hiervoor is een proof of concept ontwikkeld voor de gemeente Amsterdam, en wordt straks mogelijk een eerste versie ontwikkeld voor Leiden en Tilburg. In grote lijnen helpt de tool om geschillen en problemen tussen burger en overheid te verminderen.
Dit door de burger te helpen met het opstellen van een helder, digitaal bezwaar – hetgeen vaak als een onduidelijke procedure wordt ervaren. Onder andere met beslisbomen wordt inzichtelijk gemaakt of, hoe en waar bezwaar kan worden gemaakt tegen een gemeentelijk besluit. Daarnaast ondersteunt de tool ambtenaren om het bezwaar op de juiste manier te behandelen.
Mirjam van der Sluis en Riccardo Osterwald van de gemeente Amsterdam deelden hun ervaringen. Het platform helpt hen om met ‘een dienstverlenende blik’ naar bezwaren te kijken. Osterwald: “Ambtenaren keken eerst vooral juridisch naar bezwaren: hebben we ons wel aan de regel gehouden? Met de tool komt ook het achterliggende probleem in beeld.”
Ook hier reageerde Weerwind – een zelfverklaard fan van de dystopische serie Black Mirror – scherp. Hoe voorkom je willekeur en bewaak je algoritmes? Van der Sluis zei dat meer techkennis nodig is, en Osterwald voegde toe dat controle nodig blijft. Kaspar Scheltema wil zelfs dat twintig procent maatwerk blijft: “Zo kan de jurist zijn expertise blijven inzetten.”
