De voorziene poortwachtersfunctie in het te vernieuwen stelsel van gefinancierde rechtsbijstand wordt niet bindend, maar slechts adviserend. Wie een advies om niet naar de rechter te stappen naast zich neerlegt, behoudt het recht op een toevoeging. Dit zei minister Sander Dekker woensdag tijdens een debat van de Tweede Kamercommissie voor Justitie en Veiligheid.
Minister voor Rechtsbescherming Dekker heeft het niet zo op de term poortwachter, die de advocatuur aan zijn idee van triage heeft gegeven, zei hij dinsdagavond in Nieuwsuur. Ook ziet hij geen commissie voor zich die ieder juridische problemen moet beoordelen, maar ‘eerder een soort loket’. “Een huisarts zegt ook wel eens tegen een patiënt: ‘probeer eerst eens wat oefeningen te doen bij een fysiotherapeut, en kijk of dit werkt’. Zoiets wil ik ook voor de rechtsbijstand,” zo trok Dekker de vergelijking door in de Tweede Kamer.
Vooral over de triage in de plannen van Dekker – die overigens uit het bestaande budget voor de rechtsbijstand moet worden gefinancierd – is onder Tweede Kamerleden nog veel onduidelijkheid. Kathalijne Buitenweg (GroenLinks) stelde nadrukkelijk de vraag of de ‘poortwachter’ bindende besluiten neemt of enkel een advies geeft. Dit laatste is volgens de minister het geval. “Of iemand een zaak wil beginnen, is aan de persoon zelf.”
En als een rechtzoekende een advies om meteen naar de rechter te stappen in de wind zou slaan, dan blijft het recht op een toevoeging behouden, bevestigt Dekker na enige aarzeling. “Als rechtzoekenden ervoor in aanmerking komen, krijgen ze een toevoeging voor een advocaat en moeten ze een eigen bijdrage betalen, net als nu het geval is. Het gaat er bij triage om dat er beter wordt gekeken naar wat mensen nodig hebben en dat die afweging beter wordt gemaakt. Daarna volgt een advies over een licht of een zwaar rechtshulppakket.”
Antwoorden op diverse andere vragen over de triagefunctie komen in een nieuwe brief van de minister. Die wordt komende week verwacht, voordat het algemeen overleg van de Tweede Kamer-commissie wordt voortgezet met een tweede termijn.
In de eerste termijn werd al duidelijk dat coalitiepartijen VVD, CDA, D66 en CU in grote lijnen achter de plannen van Dekker staan. SP-Kamerlid Van Nispen wist het Dekker nog knap lastig te maken toen bleek dat de minister zijn kennis over het puntensysteem voor sociale advocaten niet goed op peil leek te hebben. Er volgde een korte schorsing.
Hoe dan ook neemt Dekker geen directe actie om de toevoegingsvergoedingen voor advocaten te verhogen. “Ik zie natuurlijk dat er veel protesten zijn en dat er noodzaak is tot verandering. Ik zie dat er hard wordt gewerkt en dat de vergoedingen die er tegenover staan onvoldoende zijn. Daarom moet er ook iets veranderen. Als we erin slagen om kritisch te gaan kijken aan de voorkant, dan ontstaat er ruimte om de vergoedingen wat omhoog te brengen.”