Heel even leek de Orde van Advocaten het wel best te vinden dat strafadvocaat Peter Plasman zich liet uitbetalen in Bitcoin, de meest bekende cryptocurrency op dit moment. Het maakte niet uit of een advocaat zich nou in natura, regulier geld of Bitcoin liet betalen. Even later krabbelde de Amsterdamse deken terug. Want was Bitcoin nou wel of geen wettig betaalmiddel en hoe moest dat allemaal administratief gezien? Verwarrend, zo’n cryptocurrency.
Door Juriaan Mensch
Van Bitcoin hebben de meeste advocaten misschien wel gehoord, maar het is veel meer dan alleen digitaal geld. Bitcoin is een applicatie gebouwd op Blockchain-technologie. Voor wie er nog nooit van heeft gehoord, hier wat meer uitleg voordat u verder leest.
Het is nu nog te vroeg om in te schatten hoe groot de impact van Blockchain-technologie precies zal zijn, maar dat het impact gaat hebben is wel duidelijk. Waar voorheen maatschappelijke veranderingen de advocaat vaak via de cliënten bereikte, heeft deze technologie directe gevolgen voor de advocaten- of notarispraktijk, maar ook voor de Rechtspraak.
Bitcoin kun je het best omschrijven als e-mail voor geld. Door e-mail werd de postbode grotendeels overbodig. De Blockchain zorgt er voor dat nu andere tussenpersonen dan de postbode aan de beurt zijn. De noodzaak voor bestaande gecentraliseerde systemen als banken, beurzen en overheden, maar ook advocaten en notarissen neemt drastisch af, doordat de Blockchain zogenoemde ‘trustless transactions’ tussen handelende partijen mogelijk maakt. De nodige vertrouwde tussenpersoon die transacties bewaakt, maar ook duur en traag maakt, kan in veel gevallen weg.
Stel, je schrijft zelf een testament, als een ‘smart contract’ dat online op de Blockchain leeft, met het geld in de vorm van Bitcoin of andere cryptocurrency al in het contract verwerkt. Het testament checkt vervolgens automatisch af en toe het overlijdensregister of je bent overleden. Zodra het grote moment daar is, en de gegevens gevonden zijn, voert het contract zichzelf uit. In theorie is er geen notaris meer nodig om het testament uit te voeren. Niemand heeft zo’n document in bewaring, het is gedecentraliseerd aanwezig op de Blockchain.
Andere toepassingen liggen in wat we The Internet of Things noemen. Stel, de eigenaar van een zelfbesturende auto mist enkele betalingen. Het smart contract registreert dat, en stuurt de auto een commando waarna de auto niet meer start of zelf naar de dealer terug rijdt.
Waar woorden in een contract nog voor verwarring kunnen zorgen bij de interpretatie en uitvoering ervan, doet programmeertaal dat niet. Het is recht in code: Als x, dan y. Een computer doet gewoon domweg wat deze moet doen volgens de instructies – een onbreekbaar contract dus. Geen advocaten meer nodig die bij de rechter bakkeleien over de betekenis van een zin. (Misschien een wake-upcall voor de litigators die zich nog onaantastbaar wanen voor technologische ontwikkelingen.)
Ethereum
De mogelijkheden zijn in theorie nog groter nu de Blockchain-technologie steeds volwassener wordt. Het Ethereum project is een nieuwe programmeertaal met een ingebouwde cryptocurrency – de Ether. De ontwikkelaars, die Ethereum komende winter lanceren, noemen het zelfs een Social Operating System. Iedereen kan straks zijn eigen gedecentraliseerde applicaties bouwen met de Ethereum blockchain. Alles volledig open source, fraudebestendig en transparant zo is de belofte.
Denk aan gedecentraliseerde financiële instellingen als beurzen, banken, compliance vooraf, digitaal stemmen, software voor gezondheidszorg, kadastrale registratie, collectief eigenaarschap van Intellectueel Eigendom en zelfs Decentralized Autonomous Organizations (DAO’s) die als digitale bedrijven (een set smart contracts) autonoom op internet kunnen handelen met andere smart contracten of organisaties, compleet met winstverdeling onder de aandeelhouders en automatische stemsystemen.
Hier heb ik slechts een begin gemaakt met wat de mogelijkheden zijn, en ik ben nog conservatief vergeleken met wat andere denkers orakelen over de maatschappelijke gevolgen. Er is nog veel hype rondom cryptocurrency en Blockchain momenteel, niemand weet nog wat de komende golf van blockchain-gedreven innovatie en decentralisatie voor gevolgen heeft.
Maar iedere advocaat die zich nog niet in Bitcoin, cryptocurrency en de Blockchain heeft verdiept, raad ik aan dat te doen, om in te schatten hoe het de praktijk raakt. Ik wil niet beweren dat ik het zelf al helemaal begrijp, elke dag leer ik weer iets nieuws. Ik ben er wel van overtuigd dat advocaten het zich deze keer niet kunnen veroorloven om de late-adopters te zijn die ze in het verleden vaak waren.