Drie notarissen schreven in november 2013 een uitermate kritische brief aan de KNB. Er stond een opmerkelijke passage in die brief: ‘Mocht onverhoopt (de indiening van) deze aanvraag leiden tot persoonlijke maatregelen of uitingen aan het adres van (mede-) ondergetekenden van deze aanvraag door personen binnen de KNB (zoals tegenwerking, openlijke of stilzwijgende uitsluiting, beledigingen, of smaad), dan zal daarvan aangifte worden gedaan bij de bevoegde instantie.’
Door Ilona Tjon Poen Gie
In de brief worden tal van voorstellen gedaan tot verbetering van het beleid en de werkzaamheden van de KNB. Vreemd dat er aan het einde van een aanvraag aan een belangenbehartiger van de eigen beroepsgroep een beschermingsclausule wordt opgenomen. Bij de schrijvers van de brief bestaat kennelijk de angst dat personen binnen de KNB op een dergelijk schrijven kunnen reageren met het nemen van persoonlijke maatregelen, tegenwerking of uitsluiting.
Het past echter in een trend. Het afgelopen jaar hoor ik steeds vaker klachten over de KNB. Wat daarbij opvalt is dat er in die verhalen met enige regelmaat sprake is van machtsmisbruik en manipulatie. Allemaal moeilijk te verifiëren, want de (ex)notarissen voelen er niet voor om in de openbaarheid te treden met hun verhaal, uit angst voor consequenties en represailles.
Circulerende verhalen
Enkele voorbeelden van dergelijke verhalen: een KNB-medewerker spreekt vrijuit tegen derden over het feit dat een notaris linksom of rechtsom uit het vak zal worden gezet.
De KNB zou dit jaar achter de rug van een ex-notaris om een deal hebben gemaakt met een andere notaris (Nb Ringvoorzitter!) over de overdracht van diens protocol, met als gevolg dat de onderneming onverkoopbaar is en het personeel op straat staat.
Een kandidaat-notaris diende dit jaar een ondernemingsplan in om te worden benoemd tot notaris. Het ondernemingsplan werd goedgekeurd, maar de KNB gaf toch een negatief advies, terwijl de kandidaat-notaris al een aantal jaren zelfstandig het kantoor draait waarvoor hij benoemd wilde worden.
Een notaris kreeg een klacht aan de broek, ingediend door zijn grootste concurrent, in diens hoedanigheid van Ringvoorzitter. De klacht werd niet gegrond verklaard, maar u kunt zich voorstellen dat de procedure de nodige, of liever gezegd onnodige, stress met zich meebrengt.
Ook zou de KNB informatie over tuchtrechtelijke aangelegenheden hebben gelekt aan de media.
Misschien allemaal geroddel, kwaadsprekerij en onzin. Maar stel dat er ook maar een heel klein beetje waarheid schuilt in die verhalen, dan is er iets mis met de KNB.
Toezicht op de KNB
En stel dat er iets mis zou zijn, wie kunnen er dan ingrijpen?
Individuele KNB-leden hebben slechts een symbolische stem ten aanzien van het KNB-beleid (zie ook het stuk over democratie in de eerdergenoemde brief). Zij kunnen die alleen uitoefenen tijdens de algemene ledenvergadering, waarbij de cijfers worden vastgesteld. Verder kunnen de leden alleen participeren tijdens de Ringvergaderingen. Ze hebben daar echter geen stemrecht, Ringen kiezen wel hun eigen bestuursleden, maar de Ringbestuurders zijn vrij om te stemmen hoe zij willen in de ledenraad, zonder last of ruggenspraak van de leden in hun Ring.
Er is verder geen enkel toezicht op de KNB, terwijl de instantie zich gedurende de laatste decennia alsmaar meer taken heeft toegeëigend. Zo heeft de KNB een eigen uitgeverij, houdt zij actief toezicht op eigen leden (zero tolerance beleid) en doet ze aan marketing, het organiseren van opleidingen en cursussen en andere commerciële activiteiten. Hierdoor lijken allerlei belangen steeds meer door elkaar te gaan lopen.
De schrijvers van de aanvraag van vorig jaar stellen zelfs dat de KNB een ongezonde machtspositie heeft. Een goed moment om eens na te gaan denken over toezicht op de KNB?
De toezichtvraag speelde ook in de advocatuur. Daar ligt inmiddels een wetsvoorstel klaar voor de aanstelling van een commissie die toezicht zal gaan houden op de dekens. Deze commissie krijgt tevens de bevoegdheid om een deken, indien zij dit noodzakelijk acht, te ontslaan.
De suggestie van onder meer Rechtsbijstandsverzekeraar DAS om een Autoriteit Juridische Markten als toezichtsorgaan aan te stellen, zou misschien met het oog op een instantie als de KNB helemaal geen slechte zijn.
Onderzoek
Verhalen over machtsmisbruik en manipulatie door de KNB lijken mij ongewenst. Dat notarissen bang zijn om hun verhaal te vertellen, of een beschermingsclausule opnemen als zij hun verhaal wel durven te vertellen, helpt op zijn zachtst gezegd niet bij de beeldvorming. Het zou daarom goed zijn als er een gedegen en onafhankelijk onderzoek wordt ingesteld naar het reilen en zeilen binnen de KNB en de Ringbesturen.