De voormalige kantoorgenoot van de in vastgoedfraudezaak Klimop veroordeelde notaris Jan Carel Kloeck heeft een berisping gekregen van het Gerechtshof Amsterdam. Toen er 17 juli 2000 een bedrag van 16 miljoen euro op de derdengeldenrekening van het kantoor werd gestort, had hij op zijn minst onderzoek moeten doen, aldus het hof. Intussen eist justitie in hoger beroep alsnog ruim 600.000 euro terug van Kloeck.
Door Joris Rietbroek
Behalve naar Kloeck, die voor zijn handelen in de vastgoedfraude uit het ambt werd ontzet en vier jaar gevangenisstraf kreeg voor omkoping, witwassen en deelname aan een criminele organisatie, deed het Bureau Financieel Toezicht (BFT) ook onderzoek naar de wandelgangen van voormalig kantoorgenoot Einarson. Het BFT stuitte op meerdere onregelmatigheden, maar de Kamer voor het Notariaat in Amsterdam verklaarde een reeks klachten tegen Einarson begin juli 2014 stuk voor stuk ongegrond. Dit was reden voor het BFT om hoger beroep in te stellen.
Het Gerechtshof Amsterdam oordeelde op 22 maart 2016 dat de Kamer voor het Notariaat juist heeft beslist inzake een drietal ongegrondverklaringen, onder meer wat betreft klachten over het hanteren van afwijkende koopprijzen bij enkele onroerend goed-transacties en een onvoldoende kritische blik bij de overdracht van een groot pakket onroerende zaken, dat in een dag een 14,6 miljoen euro meer waard werd. Opmerkelijke zaken, maar tuchtrechtelijke verwijten zijn hier niet te maken, aldus het hof.
Dat ligt anders wat betreft zijn optreden – of juist het gebrek daaraan – in wat zich zou ontvouwen tot de enorme vastgoedfraudezaak Klimop. In de periode van 17 juli 2000 tot en met 22 oktober 2004 werd op de derdengeldenrekening van het notariskantoor via elf overboekingen een totaalbedrag van ruim 19 miljoen euro gestort, waarvan 16 miljoen ineens op 17 juli 2000. Vervolgens werd het totaalbedrag van 2002 tot en met 2005 middels 34 transacties uitbetaald aan de betrokken partijen, onder wie hoofdverdachte en voormalig Bouwfonds-directeur Jan van Vlijmen. Zodoende werd het notariskantoor in Heemstede volgens het BFT misbruikt voor het ontvangen, beheren en doorsluizen van door oplichting verkregen gelden.
Ongebruikelijke storting
Weliswaar had Kloeck als hoofdbehandelaar van deze dossiers in de eerste plaats zijn diensten moeten weigeren ter voorkoming van misbruik van de derdengeldenrekening. Maar ook zijn voormalig kantoorgenoot treft blaam, bevestigt het hof in de uitspraak, ook al is nooit duidelijk geworden in hoeverre Einarson zelf instemde met de geldstromen of dat hij zelf ook uitbetalingen accordeerde aan Van Vlijmen en consorten.
Wel moet de notaris hebben geweten van de hoogte van de eerste storting op 17 juli 2000, en had hij hiernaar op zijn minst onderzoek moeten doen of vragen moeten stellen aan Kloeck. Het hof: ‘De omvang van de depotstorting op 17 juli 2000 (€ 16 miljoen) in verhouding tot het totale depotbedrag op de derdengeldenrekening van het notariskantoor in dat jaar (€ 40 miljoen), in samenhang met de ongebruikelijke transactie die daaraan ten grondslag lag (het in depot houden ter verdeling van de gelden tussen een aantal bouwbedrijven), had voor de notaris aanleiding moeten zijn om hierover nadere vragen te stellen aan [Kloeck], met wie hij in maatschapsverband samenwerkte’.
En anders had Einarson de ongebruikelijke storting moeten opmerken naar aanleiding van de jaarrekening over 2000 dan wel in zijn rol als bestuurder van de Stichting Derdengelden, stelt het hof. ‘Dat de notaris dat heeft nagelaten, voor welk nalaten hij geen goede verklaring heeft kunnen geven, acht het hof onzorgvuldig omdat de notaris op deze wijze geen enkele invulling heeft gegeven aan zijn rol als bestuurder van de Stichting Derdengelden. Door zijn afzijdige opstelling heeft de notaris zich niet gedragen zoals een behoorlijk notaris betaamt.’
Dit klachtonderdeel verklaart het hof gegrond, maar de notaris valt niet te verwijten dat hij niet op de hoogte was van de overige stortingen op de derdengeldenrekening of de aard van de uitbetalingen, omdat hij dit dossier niet in behandeling had. Toch is zijn achteloze houding aangaande de storting van 16 miljoen euro goed voor oplegging van een berisping.
Geld terug van Kloeck
Intussen vorderde de advocaat-generaal begin deze week in hoger beroep om een bedrag van 607.089 euro af te pakken van Kloeck, meldt het Openbaar Ministerie. In mei 2014 legde de rechtbank al een ontnemingsmaatregel op van 500.000 euro, een vonnis waartegen Kloeck in beroep ging. Van de rechtbank kreeg hij een ‘korting’, de advocaat-generaal vindt dat hij het hele bedrag moet terugbetalen omdat het is verkregen via omkoping en witwassen.
Het Klimop-onderzoek draaide om een groot aantal verdachten dat fraudeerde bij de ontwikkeling van grote vastgoedprojecten door rekeningen op te hogen of door rekeningen te versturen waar geen diensten voor geleverd werden. Het geld kwam via tussenschakels, waaronder het notariskantoor, terecht bij een netwerk van verdachten. Het OM vervolgde de verdachten onder meer voor deelname aan een criminele organisatie die er op uit was om Bouwfonds en het Philips Pensioenfonds op te lichten en geld van deze ondernemingen te verduisteren.
Uitspraak van het Gerechtshof Amsterdam