Misstanden bij de IND hebben parallellen met de toeslagenaffaire, zo concluderen wetenschappers en vreemdelingenadvocaten. Laatstgenoemden bundelden schrijnende voorbeelden in het boek ‘Ongehoord. Onrecht in het vreemdelingenrecht’, dat maandag is aangeboden in de Tweede Kamer.
Het is al langer onrustig rondom de IND. Zo publiceerden vreemdelingenadvocaten Sonya Taheri, Jo-Anne Nijland en Floor Engelbertink eind 2020 reeds over misstanden rondom IND’s taskforce; in het leven geroepen om achterstallige asielaanvragen weg te werken. Vandaag publiceren verschillende kranten over de onderzoeksresultaten van acht wetenschappers van de Radboud Universiteit Nijmegen. Zij constateren in een artikel in het Nederlands Juristenblad dat mensen met een tijdelijke verblijfsvergunning geregeld ‘spijkerhard en onheus’ worden aangepakt. De wetenschappers zien overeenkomsten met de toeslagenaffaire.
Daarnaast hebben vreemdelingenadvocaten een boek geschreven met voorbeelden van misstanden uit de praktijk. Het boek heet ‘Ongehoord. Onrecht in het vreemdelingenrecht’ en is samengesteld door Barbara Wegelin, Igna Oomen en (wederom) Jo-Anne Nijland. Met het boek willen zij meer openbaarheid geven aan het ongekende leed en onrecht dat vreemdelingen ervaren, volgens hen. Verder stellen ook zij dat vreemdelingen net zo hard aangepakt worden als ouders uit de toeslagenaffaire.
Slecht functionerend systeem
De groep Nijmeegse wetenschappers spreekt van een ‘overheid die een groep kwetsbare mensen wantrouwt’, zo meldt Trouw. Een wantrouwen ingebakken in het ambtelijke apparaat, met onrecht tot gevolg. Als voorbeeld wordt genoemd dat mensen het recht op huur-, zorg- en kinderopvangtoeslag verliezen zodra ze samenwonen met iemand die nog in afwachting is van een verblijfsvergunning. Indien al toeslagen werden ontvangen, moeten deze worden terugbetaald. Een ander exempel: iemand met een tijdelijke verblijfsvergunning, die verhuisd is of een inkomenswijziging heeft, en nalaat dit te melden bij de IND, kan als fraudeur betiteld worden en het land uit worden gezet.
Een conclusie van de wetenschappers is dan ook dat de IND de Vreemdelingenwet strenger uitlegt dan noodzakelijk, en weinig oog heeft voor persoonlijke omstandigheden. Zo zijn er situaties waar de IND soms zeer streng toetst, terwijl het Europees Hof juist ruimte ziet voor mogelijkheden.
De academici spreken van – net als bij de toeslagenaffaire – misstanden als gevolg van ‘een slecht functionerend systeem’. Daarbij wordt vermeld dat de Tweede Kamer de afgelopen jaren heeft ingestemd met wetgeving die de rechtspositie van migranten en vluchtelingen verslechterd. Zo hebben asielzoekers bijvoorbeeld vanaf dit jaar geen recht meer op een gratis advocaat bij hun eerste gesprek met de IND.
Schrijnende praktijkvoorbeelden
Waar de onderzoekers wetenschappelijke conclusies trekken over de misstanden bij de IND, geven Wegelin, Oomen en Nijland de misère een gezicht met hun boek. Eveneens in Trouw worden enkele praktijkvoorbeelden uit het boek reeds uitgelicht.
Zo wordt een schrijnende situatie uit de doeken gedaan, waarbij een veertiger, gevlucht uit Syrië, probeert zijn 81-jarige moeder naar Nederland te halen. Zij kan door een slechte gezondheid niet voor zichzelf zorgen; haar zoon was in het thuisland mantelzorger. De moeder dreigt er – door de onveilige situatie aldaar – alleen voor te komen staan, en een rechter bepaald dat een visum aan haar moet worden verleend. Toch frustreert de IND een hereniging in Nederland door meermaals in hoger beroep te gaan. De uitspraak blijft echter overeind en uiteindelijk keurt ook de IND – na lang wachten – de aanvraag goed. Dan is het echter reeds te laat: de vrouw valt, breekt haar heup en overlijdt een dag later in een ziekenhuis in Syrië.
In het boek openbaren de advocaten in totaal 48 van dit soort situaties uit hun eigen praktijk én die van collega’s. Het boek wordt vandaag aangeboden aan de Tweede Kamer en aan de voorzitter van de afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State, Bart Jan van Ettekoven.
Foto: Venema Media / Novum RegioFoto / ANP
