Vrouwen en leiderschap. Het is een combinatie die binnen het Nederlandse bedrijfsleven en de advocatuur nog steeds niet vanzelfsprekend is. En dat terwijl vrouwen boven de 35 juist betere leiders zijn dan mannen. Wat kun je doen om je omgeving van je vaardigheden te overtuigen en hoe zorg je ervoor dat je excelleert? De masterclass tijdens de Legal Women Summer Session bood een voorzet.
Door Nelleke Koops
Ondanks het zomerse weer zijn zo’n zeventig vrouwelijke juristen naar Allen & Overy in Amsterdam gekomen om zich te laten bijpraten over leiderschapskwaliteiten en het belang van netwerken. Met de netwerkborrel na afloop is dat laatste alvast getackeld.
Tijdens de korte inleiding door partner Katinka Middelkoop en counsel Danielle Dubois-Buné wordt meteen duidelijk waarom Allen & Overy zich uiterst comfortabel voelt bij het hosten van de masterclass. Met een percentage van 30% vrouwelijke partners, intensieve begeleiding door middel van een Female Emerging Leader Programme en een speciale Gender Advising Committee, doet het kantoor het lang niet slecht.
Struikelblokken
Middelkoop begint met een paar aandachtspunten die zij tegenkomt als lid van de adviescommissie. “Vrouwen hebben vaak moeite met netwerken. Niet omdat ze het niet kunnen, maar omdat het een mannenwereld is. Events worden geïnitieerd door mannen en sluiten aan bij hun interesses. Ze gaan samen naar een wedstrijd, drinken een biertje. Vrouwen worden niet eens uitgenodigd. Dat moet veranderen.”
In het verlengde daarvan ligt een ander struikelblok: de kracht van veronderstellingen. Vrouwen worden nogal eens de dupe van veronderstellingen van partners of collega’s. Middelkoop: “De kans om te werken aan een mooie deal gaat aan hun neus voorbij, omdat ze bijvoorbeeld net een kind hebben gekregen en de partner denkt: ‘ik doe het haar maar niet aan’. Het wordt haar dan niet eens meer gevraagd.”
Geen man, maar heel goede vrouw
De verschillen tussen man en vrouw moeten niet worden ontkend, maar juist worden omarmd, lijkt de boodschap van vanavond. Leg de nadruk op je goede kwaliteiten en definieer en ontwikkel je aandachtspunten. Probeer niet een man te zijn, maar een heel goede vrouw.
Waarom komen vrouwen, ondanks alle inspanningen, dan toch minder aan bod dan mannen, vraagt masterclass leider Margot Schumacher zich af. Als adjunct professor Leadership bij TIAS Business School en executive coach voor onder meer INSEAD, is ze een expert op het gebied van leiderschap en de vaardigheden die daarvoor nodig zijn.
Ze schetst een aantal kaders waarbinnen vrouwen hun goede en minder goede kwaliteiten kunnen benoemen en ontwikkelen. Aan de hand van een casus, het overnamebod van Kraft/Heinz op Unilever afgelopen februari, laat ze zien hoe leiders beslissingen nemen en mensen daarin meekrijgen.
Dit is ook toepasbaar op je eigen situatie. “Stel dat jij iets wilt bereiken, wie zijn dan de stakeholders in je buurt en hoe bewerk je die?”, vraagt Schumacher. “Breng in kaart wie je actief gaat helpen en wie je gaat tegenwerken. Probeer win/win situaties te creëren en verplaats je in de belangen van je tegenstander.”
Archetype leiders
Ze schetst vier archetype leiders: de King – of Queen in dit geval – denkt groots en in termen van macht. De Magician is creatief en innovatief, de Warrior is competitief en strijdlustig en de Lover gelooft in het belang van goede relaties. Bij de vraag wie zich in welk type herkent, steken de meeste vrouwen hun hand op bij de Lover. Slechts drie handen gaan resoluut omhoog bij het beeld van de Queen.
Vrouwen hebben volgens Schumacher het grote voordeel dat hun emotionele intelligentie beter ontwikkeld is dan die van mannen. Daarom zijn ze, zo blijkt uit onderzoek, vanaf een jaar of 37 ook effectievere leiders. “Aan het begin van je carrière moet je gewoon keihard werken om te laten zien wat je kunt. Maar als je verder komt, worden andere dingen belangrijk. Of je flexibel bent, of je mensen meekrijgt, of je verschillende visies kunt integreren. Vrouwen kunnen beter luisteren en breder denken, bij mannen is het vaker eenrichtingsverkeer.”
Moeite met autoriteit
Maar waarom bestaat de top van het bedrijfsleven en de advocatuur dan niet overwegend uit vrouwen? Vrouwen hebben moeite met het uitstralen van autoriteit, verklaart Schumacher. “Onbewuste autoriteit heeft te maken met charisma en dominantie, dat is lastig voor vrouwen. Heb je er te veel van, dan ben je al gauw een bitch.” Haar advies: combineer autoriteit met emotionele intelligentie, laat soms ook je zachte kant zien. En bestudeer vrouwen in een leidende rol die je bewondert.
Ook voor de problemen met netwerken heeft ze een advies. Netwerken kan oppervlakkig zijn en daardoor niet zo zinvol lijken, maar geef er je eigen draai aan. “Stel jezelf open. Hoe meer je met een ander deelt, hoe meer je terugkrijgt en hoe waardevoller het contact.”
Ter illustratie wordt iedereen gevraagd ter plekke een tekening te maken van hun grootste uitdaging op het gebied van leiderschap. Waar worstel je mee? Er verschijnen links en rechts indrukwekkende tijdschema’s, maar ook kleine poppetjes tegenover een grote menigte. Vervolgens worden de tekeningen in duo’s – die elkaar niet kennen – besproken. Het blijken inderdaad onderwerpen die tijdens een netwerkborrel niet snel naar voren komen, beamen veel dames na afloop.
Help elkaar
Schumacher beëindigt de masterclass met een oproep: “Help elkaar. Veroordeel elkaar niet om individuele keuzes, bijvoorbeeld om parttime of juist fulltime te werken, maar steun elkaar. Dat doen mannen ook.”
Uiteindelijk gaat leiderschap volgens haar niet om de vraag of je fulltime werkt, of hoe je je gezinsleven hebt ingericht. Dat is bijzaak. Het gaat erom dat je definieert waar je goed in bent, en waar je aan moet werken. Het gaat om je eigen groei en dat je bereikt wat jij wil, of dat nu een Queen of een Lover is.