Code as law. Met dat mantra is de toon gezet: software en online diensten spelen een steeds belangrijker rol in de juridische praktijk. Vandaar dat je steeds vaker leest dat advocaten en juristen moeten leren programmeren. Maar is dat wel echt zo nuttig?
Software maakt beslissingen, software selecteert of wijst af. Of functioneert anderszins op onnavolgbare wijze. Ga er maar aan staan met een juridische analyse of claim: de mindset die hoort bij software en ICT ontwerpen, is heel anders dan voor het opstellen van een aansprakelijkheidsstelling of een dagvaarding.
Vooropgesteld: programmeren is gewoon leuk. Het is puzzelen, in logische volgorde instructies uitwerken en rekening houden met randgevallen waar niemand aan gedacht heeft. Wie wel eens een Lego Mindstorms robot heeft ingesteld, begrijpt meteen wat ik bedoel.
Het mooie is bovendien; programmeren lijkt ergens wél op contracteren of juridisch puzzelen. Want ook daar moeten logische stappen genomen worden, hindernissen geëlimineerd, randzaken ingeperkt en risico’s afgedekt. Dat het bij programmeren gaat om het risico dat een temperatuursensor 4.000 graden aangeeft en bij contracteren dat een opdrachtnemer ziek wordt, dat is een inhoudelijk detail.
Computers zijn niet redelijk
Toch zijn er ook wel verschillen. Juristen leren denken binnen het redelijke en billijke (art. 6:2 en 6:248 BW, bijvoorbeeld). Als een uitkomst al te bizar is, dan weet iedere jurist dat deze kan worden bijgesteld. Een boeteclausule die uitkomt op zes ton voor een overtreding van een half uur, dat wordt gegarandeerd gematigd. Bij de menselijke rechter inderdaad, want het contract komt op zes ton. En als je dit in software doet, dan komt daar ook gewoon spijkerhard zes ton uit. Computers zijn niet redelijk, zij rekenen alleen maar.
Deze verschillen maken dat het best interessant kan lijken om als jurist een cursus programmeren te doen. Als jurist en programmeur kan ik u vertellen: dat is ook zeker de moeite waard. Alleen moet u wel vooraf bedenken wat u zou willen kunnen. Je hebt namelijk programmeren en programmeren: gaat het om het begrijpen van de basics, wilt u doorgronden hoe algoritmes (stappenplannen) opgebouwd worden en welke valkuilen daarbij komen kijken? Of wilt u een juridische dienst of app opzetten, of iets heel anders? Dit zijn namelijk zeer verschillende cursussen.
Geen handeling op zich
Voor mij staat voorop dat de skill van het programmeren zelf niet zo heel belangrijk is. Programmeren is namelijk geen handeling op zich, zoals bijvoorbeeld schilderen of fotograferen. Het is een activiteit binnen een groter kader, namelijk applicatie- of dienstontwikkeling. Onderhoud en meegaan met nieuwe ontwikkelingen zijn essentieel. Tenzij je het dus houdt bij Mindstorms robots. Maar programmeren is niet iets dat je leert en daarna altijd onder je riem hebt; je moet het altijd bijhouden en opnieuw toepassen.
Wat je wél kunt leren van een korte cursus, zijn algemene skills en vaardigheden uit dit digitale domein. Een specifieke skill is bijvoorbeeld hoe je een groot algemeen probleem opdeelt in kleine blokjes, en daarna ieder deelprobleem oplost op een manier dat het aansluit bij het vorige en het volgende deelprobleem.
Ook helpt programmeren u data beter te begrijpen – een waardevolle skill als u met zogenaamde artificial intelligence aan de slag gaat. Want u kunt wel om een verkeerde komma heen lezen in een dossier, uw robot paralegal slaat onverbiddelijk op hol van zo’n onnozele fout. Ook leert u door programmeren meer projectmatig denken, want software ontwerpen is te groot om even snel op een middag te doen.
No-code programmeren
Een alternatief dat steeds meer aan populariteit wint, is het zogeheten no-code programmeren. Hierbij hoeft de programmeur geen details van programmeertalen te kennen, maar heeft hij een visuele interface waarmee dingen aan elkaar te knopen zijn. De computer heeft de benodigde programmeercode op de achtergrond paraat, maar valt u daar niet mee lastig.
Een heel simpel voorbeeld? Probeert u dan IFTTT (If This Then That) eens, een dienst waarmee u van alles aan elkaar kunt knopen. Van agenda’s tot e-mail tot Onenote of zelfs uw wasmachine, als die dat ondersteunt. Dat vereist enig logisch nadenken over wat u precies wilt, en vooral: omzetten naar specifieke, concrete instructies. Zo zou ik op warme dagen graag willen dat mijn zonwering op tijd dicht gaat. Vertalen naar instructies: Als de temperatuur om 13.00 uur boven de 26 graden is, doe dan de zonwering omlaag. Tenzij in mijn agenda ‘afwezig’ staat. Tenzij het regent. Tenzij … kijk, daar voelt u al een programmeur in uzelf omhoog komen.
Overweegt u programmeerervaring op te doen? Vraag u dan eerst af wat u eigenlijk zou willen bereiken. Koop een Mindstorms robot, puzzel met een no-code dienst zoals IFTTT en ga eens puzzelen wat uw eigen robot paralegal zou moeten doen. En beslis daarna.
