“What’s European in Legal Tech?” De allereerste ELTA conference, vorige week gehouden in Berlijn, draaide om deze vraag. De European Legal Tech Association stelt zichzelf tot doel om kennis en slimme manieren over de toepassing van legal tech te verspreiden onder de leden. Dus wat is de staat van Europese legal tech en innovatie? Wat blijkt: er zijn vele staten…
Door Juriaan Mensch
De ELTA conference is een gezellig en informeel clubje – jong en oud, in pak, maar ook ‘legal hackers’ in vale T-shirts zijn er te vinden. Er zijn natuurlijk advocaten, academici, entrepreneurs en de sponsoren. Maar er is weinig overgesponsorde poespas hier. Gewoon pruttelende potten filterkoffie (zelf inschenken) en drankjes kun je eigenhandig uit de koelkast pakken. Dat is verfrissend en passend bij de startup scene. Het is met zo’n 200 deelnemers ook overzichtelijk. Iedereen is gemakkelijk benaderbaar. Hoewel het technologie betreft, met traditioneel oververtegenwoordiging door mannen, is er ook een opvallend groot aantal vrouwen aanwezig.
Sprekers zijn vandaag eens niet de bekende Angelsaksische orakels, maar is het de beurt aan Finnen, Russen, Oekraïners en Duitsers natuurlijk. Zuid-Europa is nauwelijks vertegenwoordigd, een paar Britten mochten nog wel komen. En enkele Hollanders – Jeroen Zweers, Kennedy van der Laan’s own innovator, zat samen met andere kenners van de legal startup scene op het podium, zoals Pieter van der Hoeven van de startup Clocktimizer.
Europese innovatie, waar staan we?
Op de eerste dag van ELTA werd er in besloten kring genetwerkt en was er een keynote door Roland Vogl, van Stanford’s CodeX. Dat was dan ook gelijk het enige wat er Amerikaans aan ELTA was. De dag erna zijn er drie panels die zich buigen over legal tech in de afzonderlijke Europese landen, Kunstmatige Intelligentie en startups, innovators, accelerators en incubators die zich met legal tech bezighouden.
Een paar investeerders, een Dentons advocaat, Jeroen Zweers en iemand die de Paris bar vertegenwoordigt mogen deze laatste vraag beantwoorden. De productie van legaltech software wordt nu voor 70% door Amerikanen gedomineerd, werpt de moderator op. “Gaan we naar 50-50?” Het blijkt nog verdomd moeilijk om Europese Legal tech van de grond te krijgen, zo is de consensus.
Venture capitalists en investor angels doen nog niet voldoende mee. “Die snappen legal tech nog onvoldoende.” Een van de investeerders gelooft niet in incubators, de ander is niet geïnteresseerd in early-stage startups. De Parijse Bar heeft zelf maar het voortouw genomen en enkele incubators opgezet in de hoop innovatie te stimuleren. Blijkbaar willen Franse ondernemers zelf nog niet genoeg.
Zweers vat samen: “Innovatie moet door de klanten gedreven worden. Je moet inspireren, om samen met de inside counsel challenges helpen op te lossen. Het probleem is dat de markt nog goed functioneert. Men voelt nog geen pijn.” Disrupten blijkt nog niet zo makkelijk.
Artificial Intelligence
Dan wordt het wat meer ‘nerdig’: het volgende onderwerp is kunstmatige intelligentie (AI). Eerst wil de moderator van het publiek weten wie denkt dat hij/zij binnenkort door AI wordt vervangen? twee handen gaan omhoog. “Wie denkt dat AI overrated is?” Bijna alle handen gaan de lucht in. Wat een zelfvertrouwen.
De vertegenwoordigers van startups die AI in hun product gebruiken verschillen in opvatting waar ze het over moeten hebben. De Duitser begint over de technologie: neural networks, rule based, machine learning versus AI – wat overigens niemand interesseert.
De Rus, die in Silicon Valley bezig is, en Pieter van der Hoeven van Clocktimizer behoren tot de pragmatische school. Ze willen het niet over AI zelf hebben, of hoe ze de databases ordenen, doorzoeken of natural language processing toepassen. De tech die gebruikt wordt om bijvoorbeeld visumaanvragen te automatiseren en “advocaten te vervangen” is niet boeiend. De ondernemers willen gewoon dat niemand doorheeft dat het AI betreft, als het maar goed werkt op de achtergrond, en er problemen worden opgelost – in lijn met behoefte van klanten.
AI-conclusie: luister naar je klanten, gebruik AI als het nodig is, niet omdat het kan.
“Ivory tower stuff”
Interessant wordt het als Kai Jacob, VP van SAP Global Legal, het podium betreedt. Hij heeft duidelijk diep nagedacht over hoe mens en machine te laten samenwerken en is in staat een metaperspectief in te nemen op de legal tech ontwikkelingen en toepassingen. Een eerste opmerking voor de aanwezigen: “Waar zijn de counsel? Je moet je klanten in de kamer hebben.”
Jacob straalt ongeduld met de huidige stand van zaken uit. Een razendsnelle presentatie roept de techies op te helpen met het managen van processen. Zijn legal tech is nu meestal nog gewoon MS Outlook en Word, daar wil hij van af: “Demotiverend”. Jacob wil slimme manieren om data te structureren, van hoog naar laag. Daar ligt het echte werk voor de startups, volgens hem.
Hij gelooft absoluut in coole en veelbelovende technologie als AI en Blockchain – “maar niet nu!” Er is teveel legal tech op de markt: klanten voelen zich ‘overwhelmed’, en veel ervan is niet met hen in het achterhoofd ontworpen. “Denk dus aan ons.”
Hij wil de legal services geleverd zien met de snelheid van een LPO, maar met de kwaliteit van een advocatenkantoor. Nu schrijft iedere startup zijn eigen broncode, kleintjes waar hij niet in gaat investeren. Meer samenwerking is dus nodig, schaalbaarheid en betere relaties met de klanten zodat integratie ontstaat. “Maak vooral je eigen software, maar ga samenwerken in netwerken, consortia, koppel databases, bouw een platform!”
Ook academici krijgen een veeg uit de pan van Jacob. “Bright minds,” maar hun werk is onpraktisch: “Ivory tower stuff”, want ze hebben geen goede toegang tot echte data. “Je kan wel leuke tech hebben, maar waar is de vraag?” Van alle Roundtables wordt hij ook al krankjorem.
Jacob sluit zijn presentatie af met de boodschap dat er een andere mindset nodig is – meer collaboratie en embedden van de technologie. “Het moet voelen alsof je in een auto rijdt.” Hij laat een trapsgewijs model zien die de ervaring van de eindgebruiker weergeeft. Het begint bij onbewust onbekwaam en eindigt bij het stadium reflective competence. Een stadium waarbij de applicaties in dialoog met de ontwerper en competente klanten verder worden ontwikkeld. En die klanten zijn niet primair advocaten. “Legal tech is not about lawyers!” aldus Jacob. Amen.
Wat drijft legal tech innovatie in Europa?
“Welcome to the biggest panel in the world,” grapt de moderator die de peilstok in de verschillende Europese jurisdicties mag steken. Iemand heeft verzonnen dat een soort Eurovisie songfestivalpanel met afgevaardigden van vijtien lidstaten een goed idee is. “Maar dat is ELTA,” volgens de moderator. “Een echte community.”
Iedereen krijgt eerst een minuutje zendtijd; wat zijn de drivers in hun land, en de sterke en zwakke kanten? Gastland Duitsland begint met de opmerking dat klanten helemaal niet de drivers achter innovatie zijn: dat zijn kantoren en de zeldzame individuen daarbinnen, de changemakers.
Een paar sprekers verder is duidelijk dat er grote verschillen zijn per land. In Hongarije is vadertje staat de aanjager: die verplicht spelers in het rechtssysteem tot digitalisering. Verder is de markt er zo klein dat investeren bijna geen zin heeft. Het grootste advocatenkantoor heeft slechts 60 mensen. Maar Rusland blijkt serieus overlawyered. Daar heeft zo’n beetje iedereen een law degree, 1 miljoen mensen. “Als je die koppelt met de techies dan is er een solide basis om dingen van de grond te krijgen.”
In Frankrijk drijft ook de overheid, en de vraag naar efficiëntie en kostenbesparing de innovatie. Engeland, vertegenwoordigd door Riverview law: “Dat zijn de chief legal officers, die doen het van binnenuit”. Daarnaast zijn de Legal Services Act en vooruitstrevende toezichthouders daar een aanjager.
Jeroen Zweers, voor Nederland, ziet zijn evenknieën – de chief innovation officers – sterker worden. “Als ze budget hebben tenminste.” Toezichthouders werken volgens hem niet erg mee. “Wij willen wel, maar zij niet.” Zweers is verder nog niet onder de indruk van de staat van legal tech. Hij hoopt op meer venture capital voor de nichemarkt die Nederland is.
“Verveling en frustratie”, zijn verassende drivers volgens de Oekraïense afgevaardigde. Daar is men het logge en bureaucratische staatsapparaat zo zat dat men zelf applicaties op deze slecht functionerende systemen is gaan bouwen om het efficiënter te maken. En het land is gewoon een IT-topper.
De Finnen sluiten droogjes af: “Als het maar gebruiksvriendelijk is. Dan wil men het wel.”
De eerste ELTA conference voelt als geslaagd aan. Het idee was om startups en versnipperde disciplines en jurisdicties samen te brengen om te kijken wat er kan ontstaan. Community building is nu de gedachte achter ELTA.
Wie mee wil doen kan zich aanmelden op het platform ELTA Connect. Iedereen die iets met Europese legal tech te maken heeft vind je hier.