Voor zijn werk als voorzitter van kinderrechtenorganisatie AMADE Nederland ging Aldo Verbruggen naar een vluchtelingenkamp bij de Syrische grens. Een indrukwekkende ervaring: ‘Het aantal Syrische kindvluchtelingen is schrikbarend hoog: 1,4 miljoen. Een hele generatie onschuldige kinderen dreigt verloren te gaan. Dat mag niet gebeuren.’
Door Patricia Jacob
Aldo Verbruggen staat zelden met zijn mond vol tanden. Maar toen een Syrisch meisje van acht hem vroeg haar vader te worden, moest hij even slikken. De ondernemingsstrafrechtadvocaat ontmoette haar vorig jaar in Al-Za’atari, een vluchtelingenkamp in Jordanië, zo’n tien kilometer van de Syrische grens. ‘De tolk vertelde dat haar ouders voor haar ogen waren afgeslacht. En dat het meisje daarna maar was gaan lopen. Door hulp van voorbijgangers was ze hier beland. Alleen zijn, dát komt keihard aan bij kinderen. Kinderen hebben een ouderfiguur nodig die ze de weg wijst in het leven. Zonder die stabiele factor zijn ze stuurloos.’
Verbruggen was in Al-Za’atari vanwege zijn werk als voorzitter van AMADE Nederland, onderdeel van AMADE Mondiale. AMADE Mondiale is een non-gouvernementele organisatie die in 1963 werd opgericht door prinses Gracia van Monaco en nu wordt geleid door haar dochter Caroline. De stichting komt op voor de rechten van kinderen wereldwijd en geeft hulp op het gebied van gezondheidszorg en educatie.
De Nederlandse poot bestaat sinds 2014. Vastgoedondernemer Pieter Bogaardt, een kennis van Verbruggen, was al actief in AMADE Mondiale. Op zijn verzoek ging Verbruggen AMADE Nederland leiden. ‘Ik zet me graag in voor kwetsbare kinderen. Ik ben al twee jaar voorzitter van Friends for Life, een stichting die studiebeurzen aan Keniaanse studenten verstrekt. AMADE Mondiale richt zich eveneens op educatie. Die focus spreekt mij aan: onderwijs is dé manier om uit de armoede te komen. Door kinderen op te leiden, verhoog je hun zelfredzaamheid en eigenwaarde. Dat de organisatie veel heeft gedaan in acute noodsituaties staat me ook aan. Ze werkt daarbij samen met sterke lokale partners.’
Samenwerking met UNHCR
Sinds vorig jaar werkt AMADE Mondiale samen met de UNHCR. Ze doet dit in het kader van Time to Act, een initiatief om Syrische kindvluchtelingen weer naar school te laten gaan. Het geld dat AMADE Nederland binnenhaalt, gaat deels naar nationale doelen, zoals digitaal onderwijs voor jonge asielzoekers, en deels naar de VN-vluchtelingenorganisatie. ‘Het aantal Syrische kindvluchtelingen is schrikbarend hoog: 1,4 miljoen. Een hele generatie onschuldige kinderen dreigt verloren te gaan. Dat mag niet gebeuren.’
Om te zien hoe de UNHCR de Syrische kinderen helpt, ging Verbruggen in oktober 2014 naar Jordanië en bezocht hij Al-Za’atari. In dit kamp van 3,3 vierkante kilometer wonen ruim 80.000 Syrische vluchtelingen; de helft daarvan is minderjarig, velen zijn wees. Eind 2012 kwamen de eerste vluchtelingen. Inmiddels is Al-Za’atari uitgedijt tot de vijfde stad van Jordanië. ‘Weinig geld, tijdsdruk, extreme omstandigheden. Ik heb respect voor wat de UNHCR daar heeft neergezet. Na het VN-besluit om Syrische vluchtelingen te helpen, wisten de medewerkers binnen enkele maanden een volledig opvangkamp in te richten, en dat midden in de woestijn. Er zijn levensmiddelen- en kledingwinkels, er zijn scholen, er is zelfs een rechtbank. Al-Za’atari was bedoeld als tijdelijke opvang, maar inmiddels is duidelijk dat de vluchtelingen er voor onbepaalde tijd zijn. Gaandeweg ontstond behoefte aan diensten die elke gewone maatschappij heeft, zoals een court waar je een scheiding kunt regelen.’
Betoverende metamorfose
UNHCR-medewerkers vertelden Verbruggen over de problemen in het kamp. Dagelijks is er strijd over water, voedsel, elektriciteit en onderdak. Geweld, kinderprostitutie en drugshandel komen voor. De beperkte medische zorg die er is, is slecht toegankelijk. De meeste kinderen gaan niet naar school; velen zijn zo getraumatiseerd dat ze niet in staat zijn om onderwijs te volgen. ‘De UNHCR en organisaties als Warchild doen er alles aan om kinderen te “ontoesteren”. Via zang, muziek en dans proberen ze te voorkomen dat kinderen met hun eigen ellende in een hoekje gaan zitten en wachten tot het leven voorbij is. Ik ben bij enkele groepssessies geweest. Je ziet hoe angstig de kinderen zijn. Dat zie je aan hun blik, hun bewegingen. En dan, heel langzaam, zie je dat ze opengaan en zich durven te uiten. Ze schreeuwen, ze dansen. Die metamorfose is betoverend om te zien.’
Verbruggen bezocht ook nog de drie scholen in het kamp. Daar is nog veel werk aan de winkel, oordeelde hij. Het zijn er te weinig en de paar die er zijn, zijn te spartaans qua inrichting en uitstraling. ‘Maar momenteel heeft de detraumatisering van de kinderen prioriteit. Ze moeten weer leren om contact te maken en volwassenen te vertrouwen. Pas dan kun ze weer verder.’
Voldoening
Behalve langs scholen ging hij ook langs bij vluchtelingen thuis, zowel in als buiten het kamp. ‘Ik herinner me nog een ondernemersstel dat in Syrië heel rijk was geworden. Ze zagen de toekomst zonnig in; hun kinderen zouden betere opleidingen krijgen dan zij. Door hun vlucht waren ze vrijwel al hun bezittingen verloren. Toch waren ze al weer druk bezig met nieuwe businessplannen. Mensen hebben blijkbaar de veerkracht om in moeilijke omstandigheden en nadat de grootste noden zijn geledigd, weer op te bloeien en te kijken hoe ze vooruit kunnen komen. Dat verklaart de vele bedrijfjes in het kamp, zoals dat schoenmakertje op twee vierkante meter.’
Terug in Nederland stond Verbruggen ‘een stuk nederiger’ in het leven; zijn eigen sores leken opeens onbelangrijk.’ Opeens kon hij zich best voorstellen dat hij over een jaar of tien iets heel anders zou gaan doen. ‘Als je als advocaat een zaak wint, kan dat veel betekenen voor je cliënt en geeft dat professionele bevrediging. Maar de bijdrage die je bij charity kunt leveren, treft méér mensen en raakt vaak de essentie van hun bestaan. De wetenschap dat we met AMADE iets kunnen bijdragen aan een betere toekomst voor Syrische kindvluchtelingen geeft me veel voldoening. Voorlopig wil ik die twee werelden combineren, maar misschien ga ik me ooit volledig op de liefdadigheid storten.’
Aldo Verbruggen is advocaat te Amsterdam. Hij staat bedrijven en topfunctionarissen bij in financieel economische strafzaken.
Auteur Patricia Jacob begon in 1996 als advocaat bij Andersen Legal. Ze stapte in 2000 over naar Vroom & Dreesman, waar ze aan de slag ging als legal counsel. Daarna stapte ze over naar de journalistiek: eerst bij Quote, later maakte ze de juristenglossy Legal Stuff, uitgegeven door het Rotterdamse PureLegal (executive counseling en executive search). Thans werkt Jacob als zelfstandig journalist en copywriter.