In deze rubriek leest u wat advocaten in hun vrije tijd doen. Als kind creëerde Brigitte Spiegeler er al op los. Tegenwoordig staat ze als advocaat fotografen en galeriehouders bij en is haar kunst wereldwijd te zien. Kunst is belangrijk voor haar: “Ik zou bijna zeggen: kunst is een conditio sine qua non.”
Zoals een ander elke dag een chocolaatje eet, zo snoept advocaat Brigitte Spiegeler dagelijks een gedicht. Behalve dat ze gedichten leest, dicht ze zelf ook. In 2019 publiceerde ze haar derde dichtbundel Ongeëvenaard / Without Equal, waarin ze Rembrandts volmaaktheden en tekortkomingen beschrijft in uiteenlopende gedichten. “Als advocaat gebruik je woorden om voor je cliënt een bepaald doel te bereiken,” zegt ze. “Dichten is een vrije oefening in het woord. Het is beeldende kunst in woorden.”
Na één blik op haar cv zie je hoe belangrijk kunst in haar leven is. ‘Fundamenteel’, noemt ze het zelf. “Ik zou bijna zeggen: kunst is een conditio sine qua non.”
Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten
Ook als kind creëerde Spiegeler erop los; tekenen, boetseren, schilderen. Toch koos ze na het vwo niet voor een creatieve opleiding, maar voor ‘iets degelijks’: Nederlands recht en Europese Studies. Twee bullen later begon ze in de juristerij. Via onder meer het Ministerie van Economische zaken koerste ze aan op de advocatuur.
Sinds 2013 is ze partner bij Heffels Spiegeler Advocaten in Den Haag. In die stad én in Parijs is ze beëdigd tot advocaat. Een paar jaar eerder, in 2008, studeerde ze af als beeldend kunstenaar aan de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten. Dat ze alsnog de artistieke kant opging, kwam door een huisgenoot van haar. “Zij deed een oriëntatiejaar bij de Rietveld Academie. Elke zaterdag leerde ze iets over een andere kunstvorm. Cool, dacht ik. Dat wil ik ook.”
Spiegeler had daarna zó de smaak te pakken dat een vervolg niet kon uitblijven. “De Rietveld was vrij conceptueel. Ik wilde ook de basis, het handen- en voetenwerk, er goed in krijgen. Aan de Haagse kunstacademie kon ik dat parttime doen. Ideaal, want dan kon ik mijn juridische werk voortzetten.”
Biënnale van Venetië
Sinds haar afstuderen is haar kunst te zien geweest in China, Turkije, Duitsland, Italië, Hongarije, Frankrijk en Zwitserland. Ze exposeerde onder meer op de Photofair Shanghai en Photo Beijing. In 2017 deed ze mee aan de prestigieuze Biënnale van Venetië.
Poëzie, beeldhouwwerk, fotografie; Spiegeler draait haar hand er niet voor om. Steeds probeert ze nieuwe (foto-)technieken uit en verdiept ze zich in andere disciplines, zoals keramiek. Tijdens de lockdown kreeg ze soms de sleutel van een grafische werkplaats bij haar in de buurt. Ze oefende er met het maken van riso prints, een druktechniek die intens gekleurde afdrukken oplevert.
Toen de musea gesloten waren, bekeek ze online kunst. Maar aangezien dat maar ‘een slap aftreksel’ is, hield ze het op een gegeven moment niet meer. “Met kerst vloog ik naar Napels en heb ik alle musea bezocht. Kunst is voor mij als voeding. Het zet aan tot creëren en brengt nieuwe inzichten.”
Van Gogh-kwestie
Tussen de internationale cliënten die ze als advocaat heeft, zitten onder meer galeriehouders en fotografen. Ze broedt vooral op IE-kwesties en handelsgeschillen. Sommige dossiers zijn gerelateerd aan kunst. Spiegeler boog zich bijvoorbeeld over de vraag of je een auteursrecht kunt vestigen op een recept voor een bepaalde verfkleur. En dan was er nog die kwestie over de authenticiteit van een Van Gogh; kon dit schilderij aan hem worden toegeschreven?
Gaat Spiegeler op zakenreis, dan vlecht ze haar interesse voor kunst daar ook zo veel mogelijk doorheen. Maandelijks gaat ze naar Parijs. Ze spreekt dan af met cliënten, bezoekt een congres of ander juridisch event en gaat naar musea. “Ik houd van kleine musea als Maison de Victor Hugo. Verder check ik altijd wat het er in het Maison Européenne de la Photographie is.”
Verloren tijd
Behalve dat ze de juristerij en de kunst graag in elkaar laat overvloeien, ziet Spiegeler ook veel paralellen tussen beide werelden. “Een pleidooi is een performance, net als het voordragen van een gedicht. Ook speelt in beide werelden het concept tijd een grote rol.” In de advocatuur geeft tijd houvast bij je facturering. Maar dat niet alleen: “Het is ook essentieel bij conflicten. Tijdsverloop kan leiden tot voortschrijdende inzichten, waardoor partijen een situatie anders gaan beoordelen.”
Het idee om het thema tijd in haar kunst te verwerken, ontstond toen ze Flatland: A Romance of many Dimensions doorbladerde, een boek over de verschillende aspecten van een plat vlak. Ze realiseerde zich dat tijd ook verschillende dimensies heeft, en werd erdoor gegrepen. “Ik zit hier met jou te praten. Maar terwijl we in het nu zitten, kunnen onze gedachten naar iets van vroeger springen of naar iets wat we straks moeten doen. Tijd is continue in beweging. Ook al zie je dat niet direct.”
Hoe ze het concept tijd aanpakt, liet ze onder meer zien in haar expositie Verloren Tijd, vorig haar inde Haagse Pulchri Studio. “Ik wilde laten zien dat je nooit tijd verliest. Het verleden is ook in het nu bij je, bijvoorbeeld in de vorm van een sieraad dat een herinnering oproept.”
Tijdens de tentoonstelling liet ze onder meer foto’s van actuele situaties zien. De beelden brachten bezoekers echter terug naar het verleden omdat ze oude fototechnieken als camera obscura en zoutdruk had gebruikt en soms pigmenten had toegevoegd.
Groepsexpositie
Onlangs kreeg ze het goede nieuws dat The Return, de groepsexpositie die ze voor vorig jaar had gepland, in mei wél door kan gaan. Van 7 tot en met 29 mei zullen Duitse, Italiaanse, Turkse en Nederlandse kunstenaars creaties laten zien rond het thema de terugkeer, het keerpunt, het verlangen om terug te gaan naar een bepaald moment. Spiegeler heeft onder meer riso prints van een camera obscura-foto klaarliggen.
Naast deze tentoonstelling komen er ook bijpassende seminars Kunst & Recht. Internationale experts zullen bijvoorbeeld spreken over de juridische aspecten van de restitutie van kunst (‘Return to the owner’) en IE-rechten (‘Return to the source’).
Spiegeler, die het concept voor de expositie ontwikkelde, is blij dat de expo nu in de grootste zaal van Pulchri in Den Haag wordt gehouden. “Doordat we nu extra ruimte hebben, kon ik onder anderen Sina Dyks uitnodigen, een beginnend kunstenaar die werkt met gerecycled textiel. Haar werk bevat veel gelaagdheid; je kunt er op verschillende manieren naar kijken. Zulke kunst heeft mijn interesse. Vandaar dat kunstschilders als Sigmar Polke en Gerhard Richter mij inspireren.”
Het liefst rolt ze van het ene in het andere kunstproject. Deze zomer hoopt ze als artist in residence in Berlijnte kunnen werken. “Ik wil dan beelden maken waarin ik naar bepaalde wetten refereer, zoals de Auteurswet.”
Wat ze met haar kunst wil bereiken? Spiegeler hoeft er niet lang over na te denken: “Ik hoop dat mensen zich eraan kunnen laven en dat het bijdraagt aan hun verwondering.”
Brigitte Spiegeler is partner en oprichter van Heffels Spiegeler Advocaten in Den Haag. Als advocaat in Nederland en Frankrijk adviseert ze internationale bedrijven, non-profit organisaties en (buitenlandse) overheden bij IE-kwesties en handelsgeschillen. Daarnaast is ze onder meer arbiter bij het Court for Arbitration of Art. Met haar kunst maakt ze wereldwijd furore en deed ze onder meer mee aan de Biënnale van Venetië.
