Als onbezoldigd adviseur van ondernemers reist advocaat Ellis Zeeuw van der Laan naar ontwikkelingslanden, zoals Rwanda. Een interessante ervaring: “Door de genocide is er een bepaalde spanning. De mensen in Rwanda zijn nog altijd bang dat de geschiedenis zich herhaalt.”
Door Patricia Jacob
Als dochter van Bep van der Valk en haar man Jaap Zeeuw van der Laan lonkte het familiebedrijf. Aanvankelijk gaf Ellis Zeeuw van der Laan toe aan die lokroep, en startte ze haar loopbaan in het management van hotel De Witte Bergen in Eemnes.
Vervolgens werkte de juriste ruim tien jaar voor Koninklijke Horeca Nederland, eerst als bestuurslid en later als bedrijfsadviseur van cafés, restaurants en hotels. Inmiddels is ze al tien jaar advocaat, en bestiert ze vanaf 2011 haar eigen kantoor met onder meer horecarecht en personen- en familierecht als specialismen.
Daarnaast doet ze vrijwilligerswerk voor PUM Netherlands Senior Experts, een organisatie die experts koppelt aan ondernemers in ontwikkelingslanden. Als senior expert hospitality zat ze voor projecten van twee weken in verschillende landen, waaronder Rwanda. “Een interessant land waar de genocide van twintig jaar terug nog voelbaar is in de samenleving.” Ze doelt natuurlijk op de volkerenmoord uit 1994. De grootste bevolkingsgroep, de Hutu’s, doodde toen in honderd dagen circa 800.000 Tutsi’s en gematigde Hutu’s.
Rwanda was in 2015. In welke andere landen zat u voor PUM?
“Colombia, Indonesië, Nepal, Vietnam. Bij elke uitzending licht ik het bedrijf door en kijk ik wat nodig is om het bedrijf naar een hoger plan te tillen. Voor mijn eerste uitzending ging ik naar Tanzania.
Kort daarna ging ik naar Kirgistan. Ik zat daar voor Aurora, een resort in een voormalig sanatorium voor Russische regeringsleiders. Unieke architectuur, een sobere inrichting, eenvoudige maaltijden. Als je daar bent, ga je terug naar de tijd van de Sovjet-Unie. Samen met de eigenaar heb ik een marketingplan gemaakt waarbij we die unieke Sovjet-beleving opvoerden als unique selling point.”
Waarom ging u in 2012 voor PUM werken?
“Ik kan er mijn passie voor reizen en ondernemen in kwijt. Reizen betekent voor mij vrijheid, nieuwe mensen en andere culturen. Van nature ben ik nieuwsgierig en avontuurlijk. Ik ben zelf ondernemer en vind het leuk om mijn kennis over te dragen. Met kennisoverdracht kun je meer betekenen dan met geld geven.
Vooral vrouwelijke ondernemers pakken de kans om te leren met beide handen aan. Hun drive is enorm. Door mijn reizen in ontwikkelingslanden heb ik gezien hoe vrouwen een samenleving vooruit kunnen helpen. Verdient een vrouw geld, dan besteedt ze dat aan haar gezin en een opleiding. Een man houdt het eerder voor zichzelf.”
Met wie werkte u in Rwanda?
“Met de eigenares van een hotel in de hoofdstad Kigali. Ze was twintig jaar geleden naar België gevlucht en had daar een bedrijfseconomische opleiding gedaan. Na haar terugkeer in Rwanda had ze dit hotel opgezet. Ze was er voortdurend mee bezig en kocht daarnaast ook nog kunst in. Voormalig vluchtelingen zoals deze onderneemster zijn enorm gedreven om er wat van te maken in hun moederland.
Naast ex-vluchtelingen zijn er in Rwanda veel wezen. Ik zag dat terug in het personeelsbestand van het hotel. De medewerkers zijn tussen de twintig en dertig jaar oud. Velen hadden hun ouders verloren tijdens de genocide. Ook zij werkten hard om vooruit te komen. Rwanda is een land in opbouw. Er is dynamiek. De economie groeit harder dan die in de buurlanden. Het land biedt kansen voor toerisme.”
Wat heeft Rwanda toeristen te bieden? 
“Mooie natuur, bijvoorbeeld. Toeristen komen er naartoe om de gorilla’s over de grens met Oeganda te bezoeken. Ik ben zelf naar het Kivumeer geweest, het grootste zoetwatermeer van Rwanda. In die omgeving kun je goed wandelen. Door dit meer en de vele heuvels wordt Rwanda het ‘Zwitserland van Afrika’ genoemd, of ‘Country of Thousand Hills’.
Kigali is een moderne, veilige en schone plek. De stad is gebouwd op verschillende heuvels. Overal rijden brommertaxi’s. Er zijn galeries en goede restaurants waar veel expats van NGO’s komen. Buiten de stad is het nog heel puur. Je vindt er leuke, maar primitieve dorpjes.”
Uw werk?
“Om het bedrijf te leren kennen interviewde ik medewerkers en maakte ik een kosten-batenanalyse. De eigenares wilde vooral hulp op commercieel en bedrijfsorganisatorisch terrein. Omdat ze veel geld uitgaf aan elektriciteit en water, stelde ik onder meer voor om een towel policy door te voeren. Ik gaf ook aan dat haar prijs te laag was voor wat ze bood. We hadden het ook over personeelskwesties: hoe ontwikkel je medewerkers? Hoe ontsla je iemand die al jaren bij je werkt?”
Heeft u nog contact?
“Tijdens elk project is het alsof je onderdeel van een familie bent. Erg leuk! Of het contact daarna doorgaat, verschilt per project. Ik app nog geregeld met de eigenares van het hotel in Nepal. Ze was open en stelde zich kwetsbaar op. De eigenares van het Rwandese hotel was anders: ze hield afstand en was op haar hoede. Ze durfde ook niet zomaar alles op de mail te zetten.
Door die genocide is er een bepaalde spanning. Bewoners zijn bang dat de geschiedenis zich herhaalt. In die tijd kon je buurman opeens met een machete voor je deur staan om je te onthoofden. Niemand durft het achterste van zijn tong te laten zien. Kritiek op het regime is helemaal uit den boze.”
Is zij een Hutu of een Tutsi?
“Geen idee. Het is taboe om dat te vragen. De regering heeft verboden om onderscheid te maken tussen Hutu’s en Tutsi’s. Maar onderhuids leeft dat verschil nog wel. Onderling weten mensen precies wie wat is. Het wordt je ook afgeraden om over de genocide te beginnen. Om te begrijpen hoe ingrijpend deze gebeurtenis is geweest, moet je naar het Kigali Genocide Memorial gaan. Een goed opgezet museum met heftige video’s en foto’s.”
De volgende PUM-bestemming?
“Ethiopië! Door mijn vrijwilligerswerk kom ik op bijzondere plekken en besef ik nog meer hoe welvarend we zijn. In mijn werk zie ik vaak dat echtscheidingen een hoop gedoe opleveren. In ontwikkelingslanden verbreken mensen ook relaties, maar daar wordt het niet zo’n issue. Daar hebben ze geen tijd voor: ze moeten overleven.”
Ellis Zeeuw van der Laan is oprichter van het Hilversumse advocatenkantoor Zeeuw van der Laan. Haar rechtsgebieden: personen- en familierecht, inclusief jeugdrecht, horecarecht en arbeidsrecht.
Foto Lake Kivu: Vlad Karavaev / Shutterstock.com
Foto platteland Rwanda: Ellis Zeeuw van der Laan