Het publiek in de zaak Quality Investments – kort gezegd kwam dat volgens het OM neer op speculeren op de slechte gezondheid van Amerikanen en gedurende dat proces heel veel geld van beleggers zoek maken – gedroeg zich tijdens de gerechtelijke procedures voorbeeldig. Geen verontwaardigde gezichten of verongelijkt geroep, maar in enkele gevallen zelfs handen schudden en een vriendelijk praatje op de gang met de verdachten. Wat gebeurt hier?
Door Lucien Wopereis
Je verwacht opgewonden taferelen op de dag dat de slachtoffers van de grootste Nederlandse beleggingsfraudezaken ooit op de strafzitting het woord mogen voeren. Misschien een kleine demonstratie bij de ingang van het gerechtsgebouw, een paar spandoeken met wat woordspelingen (‘Ons leven heeft geen Quality meer!’) en wellicht zelfs een aarzelend spreekkoortje.
Niets van dat al. Het publiek op de tribune, slechts zo’n twaalf tot vijftien man en vrouw in getal, is kalm. Er zijn bij aanvang wat inleidende beschietingen met advocaten van slachtoffers die hun claims willen voegen in de strafzaak tegen het drietal verdachten – waaronder voormalig advocaat Koen Blom – maar de toon is gematigd. Alsof ze de moed een beetje hebben opgegeven. Alsof ze zich ook een beetje schamen voor het feit dat ze al die jaren geleden in die gladde praatjes op de Miljonairsfair zijn getuind. Een vertegenwoordiger van een Belgische handelsfamilie vraagt journalisten bijvoorbeeld om de naam van die familie niet te noemen in krantenartikelen. Slecht voor de business.
Telegraaf-journalist Bart Mos beschrijft op Twitter een hartelijke ontmoeting tussen een clubje beleggers en een verdachte. “Tijd niet gezien jongens!” “Hoe gaat het Dennis? Je ziet er goed uit!” Verslaggever Mos kijkt er raar van op, waarop een belegger zegt: “Dat had je niet verwacht he?”
Een woordvoerder van gedupeerde beleggers doet wel degelijk een poging om het leed voor het voetlicht te brengen. Mensen die weer aan het werk moesten na hun pensionering, die hun onder water staande huis moesten verkopen of die in een echtscheiding zijn beland. Slapeloze nachten, stress, hopen en bidden dat je nog wat van je geld terug ziet. Maar ook deze woordvoerder blijft hoffelijk in zijn woordkeuze. Wellicht is hij bevreesd om helemaal los te gaan op de verdachten, omdat het de kans verkleint dat er ooit nog wat geld boven tafel komt.
Er is echter ook een slachtoffer die uit een heel ander vaatje tapt, en hij krijgt bijval van een aantal aanwezigen op de tribune. Dit individuele slachtoffer – miljoen dollar zoek – heeft zich niet aangesloten, omdat hij anders dan die verenigingen van oordeel is dat het Openbaar Ministerie schuldig is aan het omvallen van Quality Investments.
Het is het verhaal dat ook de verdachten proberen te verkopen. Toen de achterliggende malafide Costa Ricaanse herverzekeraar PCI omviel, zouden de verdachten er alles aan gedaan hebben om Quality Investments en de beleggingen te redden, ware het niet dat er van alle kanten stokken in het wiel werden gestoken. Zoals één van de verdachten zei tijdens een eerdere regiezitting: ‘De FIOD en het OM hebben het aan zichzelf te danken dat het geld van de beleggers verdampt is. Alsof je twee piloten die bezig zijn met een noodlanding pardoes uit de cockpit trekt.’
Interessante beeldspraak. Want: was er iets mis met het Quality-vliegtuig, of was de noodlanding een gevolg van onjuiste handelingen door de piloten? In beide gevallen pleit het de verdachten volgens mij niet vrij.
Er komt nog iets bij. Quality Investments was volgens het Openbaar Ministerie ook een Ponzi scheme, wat betekent dat veel vroege beleggers gewoon kregen uitgekeerd. Zij werden betaald met de inleg van latere beleggers, om zo het beeld van succes te creëren. Quality Investments begon tegen het eind meer beleggers te werven in België. Relatief veel Belgen zijn dus slachtoffer van het pyramidespel. En die zijn misschien wat minder van de openbaar beleden verontwaardiging.