Stel uzelf een driehoek voor. Gelukt? Nu een vijfhoek. Dat gaat ook nog wel. Roep nu het beeld op van een heptadecagoon – een mooie naam voor een zeventienhoek. Gefeliciteerd als u dat lukt, u bent waarschijnlijk een soort idiot savant.
Door Juriaan Mensch
Voor de gemiddelde mens is de kans groot dat het visuele voorstellingsvermogen ergens bij een acht of negenhoek al aardig tegen de grenzen aanloopt. Er zal wel een soort vage vorm voor je geestesoog ontstaan, een intuïtief beeld van hoe het figuur er ongeveer uitziet, maar zo scherp als bij de driehoek zal het niet zijn.
Een computer heeft geen moeite om zo’n vorm uit te beelden. Of om een potje schaak te winnen van een grootmeester. Op het gebied van koude logica en geometrie wint de computer het makkelijk van de mens.
Het is voor een computer nog wel lastig om een gedegen advies over een complexe zaak met vele variabelen te geven. De advocaat van vlees, met zijn creatieve en intuïtieve gaven lijkt onvervangbaar. Want intuïtie lijkt een puur menselijke zaak, net als humor en ironie. Of het herkennen van schoonheid.
Frontlinie
U voelt hem al aankomen waarschijnlijk. Pointe van de oefening van hierboven is aantonen dat ons antropocentrisme misplaatst is – de frontlinie tussen de gebieden waar de computer de mens de baas is en nog niet, verschuift maar naar één kant op. Het territorium van complexe logica, genuanceerde spraakherkenning en taalbeheersing – in zekere zin het gereedschap en de arena van de advocaat – komt in zicht van de techniek. Net als ironie, humor en herkennen van schoonheid. Wat ons menselijk maakt, zou je kunnen zeggen.
Die verovering van het menselijk domein gaat sneller dan u denkt. Want technologie ontwikkelt zich exponentieel.
Wat betekent dat voor advocaten? Enkele voorbeelden.
Een door IBM ontwikkelde Artificiële Intelligentie (AI) Watson versloeg in 2011 de beste menselijke kandidaten in het kennisspelletje Jeopardy. De slag maken naar een juridische variant ervan, is zo gepiept. ‘Siri, wat moet ik tegen de rechter zeggen?’
Nu al kan een Big Data oplossing, ontwikkeld door Daniel Martin Katz van de Universiteit van Michigan (tevens initiatiefnemer van de Reinvent Law conferentie) iets wat advocaten maar blijven volhouden niet te kunnen: vrij nauwkeurig kosten en uitkomsten voorspellen van procedures.
In het verlengde daarvan: wat als de uitkomst van eenvoudigere rechtszaken extreem nauwkeurig voorspeld kan worden door een Watson, gekoppeld aan een Big Data-applicatie? Dan is de stap om die uitkomst dan maar als een volwaardige gerechtelijke uitspraak te bestempelen, een zeer kleine. Doei rechters! Die worden straks eerder consultants gevraagd door het IT bedrijf dat conflictbemiddelingssoftware ontwikkelt. Leuke nevenfunctie.
Singulariteit
Futuristen zijn er van overtuigd dat we nog maar een paar decennia verwijderd zijn van het nabootsen van het menselijke brein. Schattingen waarop het punt dat machines de mens in capaciteit overtreffen – de singulariteit genaamd – wordt door de bekende futurist Ray Kurzweil ergens geplaatst in het volgende decennium.
Kurzweil en andere denkers voorzien dat het enige alternatief is om dan maar te versmelten met die technologie. Een directe verbinding tussen het internet of kennisdatabases en onze hersenen, daar gaat het naartoe. De nieuwe technologie brengt natuurlijk vele nieuwe juridische vraagstukken met zich mee. Maar wie gaat die oplossen? De machines zelf, of de minder geschikte mens? Die kwestie gaat ruzie opleveren.
Het komt dus weer aan op vertrouwen. Ditmaal in de superioriteit van de machines, en de integriteit van degenen die ze ontwerpen (andere machines waarschijnlijk). Of vertrouwen in de nieuwe klasse mensen die binnenkort ontstaat: de cyborgs of transhumanisten – mensen die ervoor kiezen (en het kunnen betalen) om te versmelten met de technologie of zichzelf biologisch een upgrade te geven.
De reputatie van advocaten als early adapters kennende, zal het wel het einde betekenen van de traditionele advocatuur in ongeveer twintig jaar tijd. Tegen die tijd is een advocatenkantoor het equivalent van een videotheek. Het advocatenkantoor van de toekomst is een IT-bedrijf, nu nog een start-up. Alleen degenen die het zich kunnen veroorloven te investeren in technologie zullen overleven.