De mensen die aangifte hebben gedaan tegen Wilders in de ‘Minder, minder-zaak’ krijgen geen toevoeging. Ze willen ook in het hoger beroep van de strafzaak een schadevergoeding claimen, maar volgens de Raad voor Rechtsbijstand in het AD gaat het om een ‘relatief licht vergrijp’, en zijn de vorderingen van de slachtoffers ‘relatief eenvoudig’. Relatief ten opzichte van wat, dat staat er niet bij. Je kunt zeggen dat alles relatief is, maar dan zou ik hier willen betogen dat de Raad voor Rechtsbijstand relatief onbekwaam handelt.
Door Trudeke Sillevis Smitt
Ten eerste over dat ‘relatief lichte vergrijp’. Wilders is vervolgd voor onder andere aanzetten tot rassenhaat en is door de rechtbank schuldig bevonden aan groepsbelediging en het aanzetten tot rassendiscriminatie. Wie deze misdrijven van de meest in het oog springende politicus van dit decennium een licht vergrijp noemt, gaat volledig voorbij aan de ernst en de impact van de zaak.
En dan dat ‘relatief eenvoudig’. Advocaat Göran Sluiter schreef een pleidooi van 50 pagina’s om duidelijk te maken dat het hier niet gaat om een misdrijf zonder slachtoffers. En dat schadevergoeding een functie heeft bij de bescherming van fundamentele rechten. En dan nog werden de vorderingen in eerste instantie afgewezen, omdat er geen ‘rechtstreekse schade’ was. Toe maar, particulieren, ga zelf even bij het hof uitleggen dat de rechtbank dat verkeerd heeft gezien.
En los nog daarvan. Welke particulier is opgewassen tegen het media-circus en de twitterhordes – of erger – die zich op je storten als je in deze zaak persoonlijk je kop boven het maaiveld uitsteekt?
Ik moest even denken aan Punkie, het konijn dat het onderwerp was van een kort geding in 2010. Een mevrouw had Punkie afgestaan aan een hobby-konijnopvangster. Mevrouw wilde weten hoe het met het pluizige geval ging, maar die opvangster wilde niks zeggen – dus hup, naar de rechter! In die zaak kregen partijen wél een toevoeging.
Goed, een eiser in kort geding moet zich door een advocaat laten vertegenwoordigen, en een slachtoffer in een strafzaak hoeft dat niet. Maar de relevante werkinstructie van de Raad voor Rechtsbijstand laat ruimte voor een toevoeging als het om een ‘complexe vordering/schade’ gaat, of als Slachtofferhulp geen hulp kan verlenen. Aan beide criteria is hier voldaan: Slachtofferhulp vond het te complex, en alleen al uit het feit dat de vorderingen – ondanks de schuldigverklaring van Wilders– zijn afgewezen kun je afleiden dat het geen eenvoudige zaak is.
Over slachtofferschap valt het nodige te zeggen. ‘De claimcultuur veroorzaakt veel psychische ellende’, zei psychiater Bram Bakker, en ik geloof heilig dat dat waar is. Maar in deze zaak gaat het de ‘benadeelden’ er niet om het leed van alledag verzilverd te zien. De mensen die aangifte hebben gedaan dienden een hoger belang dan die luizige vergoeding. Ze deden vanuit een kwetsbare positie hun mond open in het zwaarste maatschappelijke debat van de afgelopen jaren: de discussie over de plaats die mensen met een migratie-achtergrond in Nederland innemen. Zij verdienen juridische bijstand.