You can bring a horse to water, but you can’t make it drink, aldus een oud-Engelse wijsheid. Met man/vrouw diversiteit in de advocatuur en de top van het bedrijfsleven lijkt het net zo. Ik ben helemaal voor meer diversiteit, maar geloof steeds minder in de manier waarop het doel volgens velen – een quotum – bereikt moet worden.
Door Juriaan Mensch
De afgelopen tijd is er weer aardig wat geschreven over diversiteit in de advocatuur. Meestal is de boodschap dat we er nog lang niet zijn. Het blijkt een hardnekkig probleem en vaak wordt er door moegestreden voorvechters dan maar geroepen om een vrouwenquotum.
Daar is een plek voor. Maar we weten ook dat er zoiets is als de gender-equality paradox: geef mannen en vrouwen echt gelijke kansen en keuzevrijheid met zo min mogelijk sociale druk om voor een gendertraditionele rol te kiezen, en je blijft zitten met een grote ondervertegenwoordiging van vrouwen in bijvoorbeeld de STEM beroepen (Science, Technology, Engineering, Mathematics).
Zoiets is vaak een vervelende bevinding voor de voorvechters van meer gelijkheid. Willen mannen en vrouwen gewoon heel andere dingen? Zijn ze van nature in verschillende dingen geïnteresseerd en is gender dan toch geen puur sociaal construct? Je kunt zulke feiten niet zomaar even wegwuiven.
Een vrouwenquotum zou dus een soort schijndiversiteit kunnen opleveren. Helemaal als de cultuur niet mee verandert. Want wat heeft een quotum voor zin als de vrouwen zich als ‘one of the boys’ blijven gedragen en geen ondervertegenwoordigde waarden meebrengen? Mannen zullen zich niet geroepen voelen mee te veranderen.
De weg vooruit ziet er misschien heel anders uit. Volgens mij moet tegenover zo’n extern middel als een quotum ook een innerlijke ontwikkeling staan. Ik heb net het boek quantum change uit. Daarin staan persoonlijke verhalen van mensen die een spirituele piekervaring hebben gehad. Het is een verzameling plotselinge aha-erlebnissen, mystieke ervaringen en openbaringen.
Degenen die het overkwam, vonden een hoger doel in het leven, zagen een diepere waarheid zoals de verbondenheid van alles en iedereen. Ze begrepen hun plek in het universum. Door cultuur en familie gevormde rolidentiteiten werden met de nieuwe inzichten over de aard van de werkelijkheid en het Zelf als vals doorzien en vaak afgeworpen.
Het interessante is dat de mannen en vrouwen die zo’n verlichtingservaring en transformatie hebben ondergaan naar elkaar opschuiven wat waarden betreft.
Mannen werden veel minder macho en materialistisch. Voor hun ervaring voerden Rijkdom, Avontuur en Presteren de top 3 aan. Na hun verlichtingservaring stonden Spiritualiteit, Innerlijke Vrede en Familie bovenaan. Macht, Roem en Respect zakten allemaal naar het tweede rijtje van de lijst met vijftig waarden. Nieuw in de mannen top 10 waren onder andere Eerlijkheid en Nederigheid. Spiritualiteit sprong zelfs van de laatste plaats naar de top. Rijkdom nam de vrijgekomen laatste plek in.
Bij de vrouwen die een plotse transformatie ondergingen zakte Familie van de eerste naar de twaalfde plaats. Groei, Eigenwaarde en Spiritualiteit werden de top 3. Interessant is verder dat de voor vrouwen meer stereotypische waarden als Aantrekkelijkheid en Conformeren (plek 4 en 5) helemaal wegvielen.
Opvallend was ook dat Onafhankelijkheid en Carrière (plek 2 en 3 voor de ervaring) bij de vrouwen ook uit de top 12 wegvielen. Betekent dat misschien dat ook dit een door de cultuur ingegeven postmodern anti-traditioneel ‘moetje’ is waar veel vrouwen diep in hun hart minder aan hechten? Ik vermoed van wel.
Zelfkennis ontwikkelen en spirituele groei brengen je dus dichter bij wat echt belangrijk is. En dat blijkt voor mannen en vrouwen veel dichter bij elkaar te liggen als men wakker wordt uit de slaap van identificatie met een historische rolidentiteit.
Zo’n quantum change kun je niet bewust teweegbrengen. Het overkomt je. Maar gestaag werken aan een transformatie met spirituele technieken kan wel. Er zijn onderzoeken die laten zien dat meditatie zo’n transformatie naar diepere autonomie en het loskomen van genderstereotype identiteit versnelt.
Misschien kun je daarom beter die mindfulnessmeditatie die je als kantoor aanbiedt voor iedereen verplicht maken, in plaats van een vrouwenquotum in te stellen.