Advocaten zeggen dat ze tegenwoordig naar de klant toe gaan en pro-actief zijn. En dat ze zich goed ‘verdiepen in de business van de cliënt.’ Er is een ‘empatische’ opstelling. Broodjes ………. (vul hier specialisatie in) worden niet meer verkocht, er wordt echt ‘goed geluisterd’ naar wat de klant wil. En, daar komt de uitsmijter: ze zijn tegenwoordig ‘ondernemer’. Allemaal.
Door Juriaan Mensch
De advocaat als ondernemer is volgens mij een mythe. Men is net zo min ondernemer als een begrafenisondernemer dat is. Hier zie je misbruik van het woord door een groep die ook nul invloed heeft op de markt, en die zijn product beperkt kan innoveren. Gebruik van het woord ondernemer is een beetje het zelfmedelijden verzachten, nu de Steve Jobsen van deze wereld aanbeden worden als halfgoden.
De klassieke ondernemer als ideaal nemen is volgens mij gevaarlijk voor advocaten. Deze case of mistaken identity heeft zelfs schadelijke bijwerkingen, omdat het, anders dan in het bedrijfsleven, gekoppeld wordt aan een business model dat korte termijn denken bevordert. Er ontstaat daardoor tunnelvisie en het vervagen van bewustzijn van de waarden en fundamenten onder het vak.
Onvermogen tot lange termijn denken is bijvoorbeeld de reden dat advocaten hier liever klagen over bezuinigingen op de gefinancierde rechtshulp dan dat ze zich als collectief bezig houden met innovatie: nieuwe modellen en visies op het vak ontwikkelen zodat mensen beter toegang tot het recht krijgen. Er is nauwelijks discussie over de kwaliteit van nieuwe wetgeving, nu er bijna geen capabele jurist meer in de Tweede Kamer te vinden is. Liever casht men makkelijk op de toenemende vage regeldruk, ontstaan door de waan van de dag, die alle sectoren in het bedrijfsleven steeds meer verstikt.
Het is ook de reden dat de ontwikkeling van goede nieuwe contracten, essentieel voor een soepele werking van de vrije markt, stagneert. Wordt daar over nagedacht, verder dan het tweaken van het oude standaardmodel op de plank, die na het invullen van de variabelen voor een X bedrag op de factuur kan? Nee. Liever hangt men achterover en wacht af tot de boel vastloopt onder de toenemende complexiteit, en litigation wederom een ‘veelbelovende markt’ voor het komende jaar is.
Waar is die hoeder van de rechtstaat als ik lees over het handelsverdrag tussen de VS en Europa, met daarin opgenomen de Investeerder-versus-Staat arbitrage die bedrijven de mogelijkheid geeft overheden aan te klagen met als ‘rechtsprekende’ macht een paar anonieme advocaten die achter gesloten deuren hun bindende beslissingen nemen? Ik hoor niemand. Is dat omdat Internationale Arbitrage mooie en lucratieve klussen oplevert voor die paar kantoren die zich bewegen op dat gebied? Fijn, maar de rechter staat buitenspel, het corporatisme zegeviert en democratie verliest.
De grote vragen
Een echt ondernemende advocaat, die zich werkelijk bekommert om zijn klant, kijkt voorbij de gewonnen rechtszaak, en denkt na over of het voor de ondernemer nog wel zin heeft om hier te innoveren, nieuw intellectueel eigendom te ontwikkelen in een hyperlitigeuze omgeving die IP bovendien slecht beschermt. Wat kan een advocaat doen om een kapot patentsysteem te helpen repareren, in plaats van snel te verdienen aan dat systeem dat hij heeft geholpen te creëren?
Maatschappelijk ondernemerschap kan voor een advocaat, met het fundament van zijn vak in het achterhoofd, betekenen om antwoorden te vinden op de grote vragen. Helpen om eenvoudige regelgeving tot stand te laten komen in plaats van complete wetsvoorstellen te schrijven voor lobbyisten, die slechts voor een kleine groep voordelen heeft.
Kom met innovaties in het vennootschapsrecht, zodat het de economie stimuleert in plaats van remt. Denk na over de vraag hoe er voor iedereen een gezonde juridische omgeving kan ontstaan, voordat de macht van de buitenlandse kantoren, die andere waarden aanhangen, te groot is geworden.
Hoeder
De pro-actieve houding van een advocaat moet gericht zijn op wat hij altijd al is geweest: hoeder van de rechtstaat. Door zich als ondernemer neer te zetten houdt hij zichzelf, zijn klant en de samenleving voor de gek. Want het gaat goed, totdat het niet meer goed gaat, en er ingegrepen wordt. Dan staan we zowel als nationaal bedrijfsleven en land op achterstand en is de advocaat zijn legitimiteit kwijt.
Als pro-actief geen holle term wil blijken, dan moeten advocatenkantoren zich afvragen in wat voor soort wereld ze het recht willen beoefenen. Een advocaat die een positieve visie weet te ontwikkelen op de toekomst, en die actief durft vorm te geven, die heeft de toekomst. Want achter zo’n visie, daar willen klanten zich maar al te graag achter scharen. Nu willen klanten de status quo en kantoren liever slopen. En terecht.
Om zo’n visie te communiceren, daar heb je lef voor nodig. Moet je voorbij het billable hour kunnen kijken, en een strategie ontwikkelen. Kortom, je moet risico nemen. Net als een echte ondernemer.
Wat vindt u van dit betoog? Discussieer mee op de groep Dutch Lawyers op LinkedIn