Voor velen wordt het er financieel niet makkelijker op. In Groot-Brittannië leidt dit tot relatieproblemen, maar wordt scheiden op de lange baan geschoven vanwege de kosten en bijbehorende zorgen over huisvesting. Hoe raakt deze roerige tijd de Nederlandse scheidingspraktijk?
Het zijn economisch verwarrende tijden. Hoge energieprijzen, stijgende hypotheekrente en toenemende kosten in levensonderhoud bezorgen menig Nederlander kopzorgen.
Ook aan de andere kant van het kanaal leidt dit tot problemen. Zo gaan daar sommige getrouwde koppels niet uit elkaar omdat ze dit niet meer kunnen betalen door de hogere levenskosten. Bij uitstel van scheiding spelen in Groot-Brittannië ook zorgen over het behoud van de woning een rol; dat is momenteel financieel lastig voor een alleenstaande, door de stijgende energierekeningen en rentetarieven.
Nu is Groot-Brittannië geen Nederland, en vice versa. In Nederland neemt bijvoorbeeld het aantal echtscheidingen al veel langer af. Daarnaast is de economie aan het kwakkelen (volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek is er sprake van krimp van 0,2 procent), maar houden Nederlanders nog niet strak hun hand op de knip. Sterker nog in het derde kwartaal van 2022 gaven zij ietwat meer uit (0,1 procent) dan in het tweede kwartaal.
Betaalbaarheid van woonruimte
Tijd dus voor de spreekwoordelijke vinger aan de pols van de Nederlandse echtscheidingspraktijk. Wat merken scheidingsadvocaten van deze roerige tijden? Volgens Alexander Leuftink – advocaat bij Link Advocaten en de voorzitter van de vereniging van Familierecht Advocaten Scheidingsmediators (vFAS) – had vooral het deze maand bekendgemaakte indexatiecijfer partneralimentatie voor 2023 tot betalingsmoeilijkheden kunnen leiden als alle andere kosten ook toenemen. Dit cijfer is echter gestegen (van 1,9 procent naar 3,4), maar valt lager uit dan verwacht.
De voorzitter ziet tegenwoordig vooral discussie over de woning. “Over wie de hypotheek mag meeverhuizen, en als dat maar één persoon is of deze de ander dan moet compenseren,” stelt hij. “De discussie over het huis lijkt zich dan ook steeds meer uit te strekken over de betaalbaarheid van een passende woonruimte. Het al dan niet beschikbaar zijn van een passende woonruimte is een belangrijke reden om een scheiding nog even uit te stellen.”
Bovenkant van de markt
Saskia Braun, advocaat en mediator bij Family Affairs en voormalig vFAS-bestuurslid, verwijst ook naar het indexactiecijfer voor partneralimentatie in 2023. “De indexering voor 2023 is wel wat lager dan ik had verwacht. Dat geeft misschien rust voor de betaler, maar 3,4 procent is mogelijk ontoereikend voor de ontvanger om de inflatie op te vangen,” zegt Braun. In haar praktijk merkt ze vooralsnog weinig van zaken als inflatie en hoge kosten in levensonderhoud. “Het moet spelen bij mensen, maar bij mij neemt het aantal scheidingszaken niet af. Ik heb redelijk kapitaalkrachtige cliënten, expats bijvoorbeeld, en zij worden niet zo hard geraakt door deze ontwikkelingen.”
Ook scheidingsadvocaten Lonneke Timmermans (SmeetsGijbels) en Paul Sliepenbeek (Sliepenbeek Sanders Familierecht) krijgen momenteel niet meer of minder zaken binnen. Naar eigen zeggen bedienen ook zij cliënten met een wat dikkere portemonnee. Timmermans: “Wij bedienen meer de bovenkant van de markt, waardoor ons kantoor minder conjunctuurgevoelig is. Onze cliënten hebben gemiddeld minder last van bijvoorbeeld stijgende energierekeningen. Wel merk ik in mijn praktijk dat economische ontwikkelingen op de huizenmarkt – zoals de rentestijging – impact hebben. Bij scheiden vinden mensen het bijvoorbeeld moeilijker om tot overeenstemming te komen over de waarde van hun huis.”
Hoewel ook bij Sliepenbeek zijn praktijk ‘altijd wel doorloopt’ heeft hij – in breder perspectief – het gevoel dat scheiden wat minder prioriteit heeft in deze onrustige periode. “Wanneer het buiten stormt, zoekt men binnenshuis de onrust minder op. Mensen hebben er andere zaken aan hoofd,” aldus de advocaat. “Dat heeft door de forse inflatie en stijgende hypotheekrente ook zeker een financiële achtergrond. Er zijn ook signalen van het hof bijvoorbeeld dat er wat minder echtscheidingszaken zijn.”
Gemengd cliëntenbestand
Scheidingsadvocaat Dorrit Schröder van De Zaak in Recht, die een breder palet aan cliënten bedient, lijkt dit beeld te bevestigen, maar wijst eveneens vooral naar ontwikkelingen op de huizenmarkt. “Ik heb het idee dat men vaker dan voorheen wacht met scheiden omdat huisvesting meestal het grootste probleem vormt. Het is – zeker in omgeving Utrecht – zo moeilijk om aan een nieuwe betaalbare koop- of huurwoning te komen,” duidt ze. “De te verwachten hogere energielasten en de stijgende hypotheekrente helpen daarbij natuurlijk niet. Mijn ervaring is dan ook dat betrokkenen er dan maar voor kiezen om langer bij elkaar te blijven wonen.”
Lianne Bregonje–Voermans (Libre Advocatuur) heeft eveneens een gemengd klantenbestand van betalende cliënten en clientèle dat in aanmerking komt voor gefinancierde rechtshulp. Het aantal scheidingszaken neemt bij Bregonje–Voermans niet af, maar zij merkt wel dat mensen krapper bij kas zitten. Bij bepaalde onderwerpen – reiskosten bijvoorbeeld – heeft dat impact volgens haar. Ook merkt ze dat bepaalde cliënten vanwege de kosten geen hoger beroep instellen, terwijl dit eigenlijk wel nodig is.
Tot slot haalt ook Bregonje-Voermans de huizenmarkt aan. “Aan het begin van dit jaar werden huizen razendsnel tegen hoge prijzen, met lage rente, verkocht. Dat is niet langer het geval. In het kader van een echtscheiding maakt dit de situatie wel wat lastiger en ook langduriger. De stijgende rentekosten maakt dat het onderwerp alimentatie – toch al een lastig onderwerp – soms nog lastiger wordt. Zeker in combinatie met een overname van de woning, tegen hogere rentepercentages. Ook heb ik meegemaakt dat mensen bij elkaar blijven omdat er geen alternatieve woonruimte is.”
