Nu risicomanagement een hoge vlucht neemt in de nasleep van de financiële crisis, ontkomen bedrijfsjuridische afdelingen er niet aan hun steentje bij te dragen. Een aantal afdelingen ressorteert zelfs al onder de Chief Risk en/of Compliance Officer. Bedrijfsjuristen worden dan ook steeds vaker betrokken bij risicomanagement, zonder dat ze altijd beschikken over voldoende kennis van de beginselen van het vak. Roelof Goudswaard, specialist op het gebied van Legal Risk Management, beantwoordt een aantal vragen.
Waarin verschilt Legal Risk Management van regulier Risk Management?
Bij termen als overlijdensrisico, frauderisico en productaansprakelijkheidsrisico hebben velen van ons wel een beeld. Maar als je bij een borrel aan iemand vraagt om te beschrijven wat een juridisch risico is of daar een voorbeeld van te geven, valt er vaak een angstaanjagende stilte en komt men meestal niet verder dan: aansprakelijkheid?. Vaak worden juridische risico’s dan ook eenvoudig over het hoofd gezien, enerzijds omdat juristen pas betrokken worden als het kwaad al geschied is en anderzijds omdat juristen weinig affiniteit hebben met cijfers en kansberekening, toch onontbeerlijk voor effectief risicomanagement. Juristen krijgen vaak ook alleen maar bultjes van processen en procedures – daar hebben ze toch niet voor doorgeleerd? – en spreken een andere taal dan risicomanagers. Juridisch risicomanagement is, juist vanwege de procesbenadering, dan ook meer dan het uitvoeren van een legal audit of een due diligence.
Wat is dan precies een juridisch risico?
Er zijn nogal wat definities in omloop van juridisch risico. Meestal zijn juridische risico’s echter dusdanig specifiek verbonden aan een bepaalde bedrijfstak of sector dat iedere definitie praktische betekenis mist. Toch is het in een bedrijfsjuridische context van groot belang om tot een sluitende verdeling van te beheersen risico’s te komen – inclusief de juridische – al was het maar om te voorkomen dat de juridische afdeling tot afvoerputje verwordt voor risico’s die ergens wel een juridisch luchtje of sausje hebben. In trainingen ga ik hier dieper op in door stil te staan bij de specifieke rollen, taken en verantwoordelijkheden van de bedrijfsjurist binnen Risk Management. We staan dan stil bij iedere fase van het proces: de anamnese: welke juridische risico’s lopen we? Daarna de analyse: hoe groot zijn die risico’s? Tot slot de behandeling: welke beheersmaatregelen nemen we?.
Wie is er verantwoordelijk voor het beheersen van juridische risico’s?
Omdat juridische risico’s vaak moeilijk definieerbaar en te onderkennen zijn, is ook vaak onduidelijk wie binnen een bedrijf primair verantwoordelijk is voor de beheersing ervan. De meeste managers hebben onvoldoende juridische kennis, de meeste bedrijfsjuristen onvoldoende kennis van risicomanagement. Zo blijft iedereen bij het onderwerp Legal Risk Management op veilige afstand van zijn comfort zone. Terwijl bedrijfsjuristen juist toegevoegde waarde kunnen leveren door de bij hen aanwezige juridische kennis in te zetten op het gebied van risicobeheersing. Die impasse doorbreken is de uitdaging, die voor de bedrijfsjurist begint bij het zich eigen maken van het begrippenapparaat van risicomanagement. Met die kennis moet hij vervolgens aan de slag met de anamnese, analyse en behandeling van specifiek juridische risico’s. Zo wordt hij vanzelf effectiever inzetbaar voor risicomanagement in het algemeen.
Maar hoe moet dat dan, Legal Risk Management?
De meeste bedrijven doen al het nodige aan risicomanagement en hebben daar ook methodieken en systemen voor. De juridische component daarin is echter vaak nog onderbelicht. Welke methodieken en systemen er precies zijn voert voor nu te ver, maar het gaat erom daar juridisch zo goed mogelijk op in te spelen en bij aan te sluiten. Ook juridische risico’s kunnen namelijk worden overgedragen of gewoon geaccepteerd. Dat laatste vereist overigens wel een omslag in het denken van veel bedrijfsjuristen, omdat zekerheid moet worden ingeruild voor risicodenken, met per definitie minder dan 100% kans dat iets goed gaat. Dubbel genaaid zit echt niet altijd beter.
Goudswaard Tax, Legal & Compliance BV is specialist op het gebied van Juridisch Risicomanagement, onder andere in de financiële sector. GTLC adviseert op het gebied van Juridisch Risicomanagement en geeft ook cursussen en trainingen op dit gebied. Meer informatie is te verkrijgen via info@gtlc.nl en kunt u binnenkort vinden op www.gtlc.nl.