Hoewel economen en beursgoeroes momenteel verdeeld zijn over de lengte en gevolgen van de kredietcrisis, zien we wel degelijk de effecten van de crisis op werkgelegenheid, ook onder collega-juristen: veel advocaten en interim-juristen zitten zonder (voldoende) werk. Ook bedrijven doen naarstige pogingen om enerzijds kosten te verlagen, en anderzijds omzet te zoeken teneinde verdere ontslagen te voorkomen. Voor bedrijfsjuristen is cruciaal dat ze vasthouden aan normen en waarden, aan gedragsnormen en wettelijke regels.
Kosten verlagen gebeurt onder andere – zo bleek recent in gesprekken met collega General Counsels – door minder werk uit te besteden naar de advocatuur. Onder bedrijfsjuristen is vooralsnog geen sprake van vermindering van de werkdruk. Integendeel. Wellicht wat minder grote overnames en afstotingen, eerder een verschuiving naar surseance en faillisementsvraagstukken, financiering van (uitbestede) productie, het in leven houden van onderaannemers en meer nadruk op verlengde eigendomsvoorbehouden (die van land tot land enorm verschillen). Maar minder werk: nee.
Omzet zoeken leidt soms tot creativiteit bij onze interne klanten. Dat is mooi, en het kan verfrissend werken. Maar dan doemen soms ook ethische dilemma’s van de bedrijfsjuristen op (zie het artikel Ethische dilemma’s van de bedrijfsjurist). Toch en vooral in moeilijke tijden is het cruciaal dat wij bedrijfsjuristen vasthouden aan onze normen en waarden, aan (eventueel door de onderneming zelf vastgestelde) gedragsnormen en wettelijke regels. Geen “snelle omzet” of winst dankzij het maken van kartelafspraken, het opzij zetten van wettelijke veiligheidsregels of zelfs het omkopen van ambtenaren, om maar een paar min of meer eenvoudige voorbeelden te noemen.
“Reputatie komt te voet, maar gaat te paard” is een veel gehoord gezegde. Bedrijven willen bij uitstek zaken doen met solide partners. Het gedrag van een enkeling kan de reputatie van een bedrijf enorm veel schade toebrengen. Denk aan de eerder deze week gepubliceerde erkenning van topman De Jong dat Martinair had meegedaan aan een kartel (hij verdwijnt enige maanden in een Amerikaanse cel). Denk ook aan de schade (zowel monetair als qua reputatie) die Siemens leed vorig jaar, met een zwarte kas van meer dan een miljard euro.
De beroepsregels van het Nederlands Genootschap van Bedrijfsjuristen (zie www.ngb.nl)geven slechts weinig gedetailleerde regels, maar wel een duidelijke richting: de bedrijfsjurist “onthoudt zich van al hetgeen schadelijk is voor het aanzien en goede naam van het beroep van bedrijfsjurist”. En: “Het optreden in dienstbetrekking als bedrijfsjurist laat de eigen verantwoordelijkheid van het lid onverlet.”
Indien u op de voorpagina van een krant durft te lezen wat u als bedrijfsjurist adviseerde, dan heeft u mijns inziens een aardige stap in de juiste richting gezet. Ook in moeilijke tijden wordt van ons verwacht toegevoegde waarde te leveren, het bedrijf verder te helpen, risico’s mee te managen, helpen prioriteiten te stellen, maar altijd binnen afgesproken grenzen. Ook in tijden van (krediet)crises! (14 mei 2009)
Roland Notermans, Senior Vice President Philips International – Corp. Legal Department