Wat moet de bedrijfsjurist met maatschappelijk verantwoord ondernemen (mvo)? Mvo is een containerbegrip: iedereen verstaat er iets anders onder, en het gevolg is dat iedereen het schijnbaar met elkaar eens is als het gaat om wat mvo is en eist. Juristen beseffen dat mvo geen juridisch onderwerp is, maar dat mvo wel juridische aspecten heeft. De NJV heeft dit jaar dan ook een uitstekend en voor vele juridische disciplines interessant onderwerp bij de kop gevat. Op haar vergadering van 11 juni in de juridische faculteit van de UvA vond een levendige discussie plaats onder de 250 aanwezigen.
De preadviseurs waren:
A.J.A.J. Eijsbouts, over Elementaire beginselen van maatschappelijk verantwoord ondernemerschap;
F.G.H. Kristen, over strafrechtelijke aspecten van mvo, waaronder aspecten van grensoverschrijdende gevallen;
J.M. de Jong, A.J.P. Schild en L. Timmerman over maatschappelijke varianten van de rechtsvormen in Boek 2 BW.
Jan Eijsbouts was voorheen general counsel van Akzo Nobel. De ervaring die hij vanuit deze functie heeft opgedaan, maakt hem uitermate geschikt voor de exercitie die het NJV voor ogen had. Het preadvies behandelt mvo in het vennootschaps- en privaatrecht. Mvo kan procedureeel worden benaderd (bijvoorbeeld een norm die voorschrijft dat een onderneming in het jaarverslag verantwoording aflgt over het gevoerd beleid), maar mvo heeft ook een normatieve kant. Die juridische aspecten van deze normatieve, inhoudelijke kant zijn voorlopig bijzonder moeilijk te duiden.
De grote toegevoegde waarde van het preadvies van Eijsbouts schuilt mijns inziens in de door hem geformuleerde richtsnoeren die het ondernemingsbestuur zou moeten hanteren:
Deze (procedurele) richtsnoeren bevorderen dat ondernemingen zich maatschappelijk verantwoord gaan gedragen, zonder dat een inhoudelijke norm wordt voorgeschreven. Dit lijkt me een deugdelijk raamwerk om de discussies over mvo nader vorm te geven.
Preadviseur Kristen pareerde de opmerkingen van de referenten en vanuit de zaal (veelal studenten!) op de stellingen uit zijn preadvies op snel en helder; er ontstonden discussies die ook voor strafrechtelijk minder onderlegden boeiend waren.
Het preadvies over de maatschappelijk verantwoorde onderneming was het resultaat van een geweldige krachtsinspanning van de drie auteurs. De oorspronkelijke auteur moest het schrijven van dit preadvies afbreken wegens ziekte, waardoor de drie auteurs nog maar een paar maanden de tijd hadden voor dit werk, waar normaal ruim een jaar voor wordt gegund.
Het resultaat is een doorwrochte bijdrage over achtergronden van het wetsvoorstel, de meest gewenste inrichting en belangenvertegenwoordiging en buitenlandse ideeen over maatschappelijke ondernemingen. Het (serieus!) door de preadviseurs voorgestelde idee om een toezichtautoriteit in te stellen voor maatschappelijke onderneming werd door de vergadering weggestemd.
Bernadette van Leeuwen, adviseur voor bedrijfsjuridische afdelingen bij JuristvandeZaak
Zie ook NJB aflevering 22 van 4 juni 2010, waarin de preadviezen uitgebreid worden besproken