Voormalig staatssecretaris Albayrak van Justitie kreeg vorig jaar het eerste exemplaar van De Stand van de Advocatuur 2009 uitgereikt, en vroeg bij die gelegenheid om meer aandacht voor de sociale advocatuur. Ze wordt op haar wenken bediend, want de discussie tijdens de presentatie van De Stand 2010 – afgeloepn vrijdag in het WTC – spitst zich toe op de rol van grote advocatenkantoren aan de onderkant van de markt. “Uw ambt brengt verantwoordelijkheid met zich mee, ook in termen van toegankelijkheid,” aldus Saskia Stuiveling, vice-voorzitter van de Raad van Advies van de Orde. Bedrijfsjurist Fred van der Drift van Siemens deed een duit in het zakje tijdens de podiumdiscussie.
Stuivelings stellingname leidt tot instemmende, maar ook geprikkelde reacties. Zo heeft een spreker in de zaal nog wel twintigduizend advocaatloze DSB-klanten in de aanbieding. Jan Louis Burggraaf, hij neemt als vertegenwoordiger van Allen & Overy de Gouden Zandloper voor het beste M&A kantoor in ontvangst, vindt alle (zelf)kritiek van en op advocaten niet terecht: “Wat je doet, moet je met passie doen, dat is het enige wat telt. Dan is het allemaal zo erg niet, en is de advocatuur een prachtig vak.”
Burggraaf doelt niet alleen op de rol van de grote advocaten kantoren in de sociale rechtshulp, maar ook op de beloningsdiscussie en het pleidooi van voormalig deken Willem Bekkers om de rol van de advocatuur in de kredietcrisis te onderzoeken. Burggraaf roept de Nederlandse Orde van Advocaten op om dat onderzoek vooral binnenskamers te houden, “want anders lokken we alleen maar discussie over ons zelf uit.”
Extra werk
De middag begint met een inleiding van KSU-directeur Pablo van Klinken. Zijn conclusie luidt dat het goed gaat met de advocatuur, ondanks de kredietcrisis. “De economie krimpt, de advocatuur groeit. De gevolgen van de kredietcrisis leveren vooral extra werk op voor de advocatuur. Omzet en winst hebben niet noemenswaardig te lijden van de crisis. De advocatuur staat er ook dit jaar weer prima voor.”
Saskia Stuiveling is minder optimistisch. Zij wijst op het onderzoek van de Rijksuniversiteit Groningen, en stelt dat het zelfbeeld van advocaten en de verwachtingen van het publiek “nogal schril tegen elkaar afsteken”. “Mensen verkeerden vroeger bij wijze van spreken in een zee van zekerheden, nu is dat een zee van onzekerheden. Een deel van uw clientèle heeft u nodig om de zaak weer op de rails te zetten, en het is aan u om daarop in te spelen.”
Verder stelt ze dat er binnen de advocatuur onvoldoende transparantie is, vooral voor wat betreft kwaliteitsindicatoren. “Daar is nog een wereld te winnen. En ik denk dat u daar zelf mee moeten beginnen, anders krijgt u de veranderingen opgedrongen. De cruciale vraag is: wilt u zelf de baas zijn van veranderingen?”
Maatschappelijke innovatie
Richard Klatten van Kennedy Van der Laan voelt zich vooral aangesproken door de woorden van Stuiveling over toegankelijkheid van de advocatuur, zo blijkt tijdens de posiumdiscussie. “We moeten ons als beroepsgroep veel duidelijker profileren op dit gebied. We moeten nieuwe groepen binnenhalen, nieuwe allianties sluiten. Op die manier kunnen we een bijdrage leveren aan maatschappelijke innovatie.”
Leo Spigt van Spigthoff stelt dat er in Nederland een “redelijk functionerend systeem van gefinancierde rechtshulp is”, waaraan zevenduizend advocaten vaak of minder vaak meewerken. Drieduizend daarvan doen enkel en alleen gefinancierde rechtshulp, en volgens Spigt zouden juist die advocaten meer kunnen doen aan de zakeninstroom, vooral als het het MKB betreft. “Ze zijn daar eenvoudigweg niet gewend om zaken binnen te halen, met als gevolg dat veel werk niet gedaan wordt.”
In zijn algemeenheid ziet Spigt veel bedreigingen voor de advocatuur, mede geïnspireerd door het werk van de Engelse auteur en juridische trendwatcher Richard Susskind. “Klanten zijn het redelijk zat om het werk te laten doen door een stagiaire met twee linkerhanden. Het bulkwerk zal in de nabije toekomst door anderen gedaan worden. Dat is slecht voor de leverage van de grote kantoren. Last hebben van je lever is erg, maar last hebben van je leverage is nog veel erger…”
Anglo Amerikaanse bullshit
Bedrijfsjurist Fred van der Drift van Siemens laat daarop weten het verhaal van Susskind “Anglo Amerikaanse bullshit” te vinden. “Het idee dat een juridisch product – zoals een contract – in allerlei verschillende delen van de wereld in elkaar worden gesleuteld, klopt gewoon niet. Je kunt een contract niet in allerlei stukjes opdelen.” En over de verhouding tussen de bedrijfsjurist en de advocaat: “De bedrijfsjurist zit tegenwoordig in de board room. Hij is niet meer het lulletje dat meteen een advocaat belt bij een juridisch obstakel.”
Bas Boris Visser, manging partner van Clifford Chance, grijpt nog even terug op de discussie over de toegang tot de advocatuur. “Ik denk dat veel mensen onderschatten hoeveel de grote kantoren, waaronder de mijne, al doen. Bij ons zetten advocaten zich vijftig uur per jaar pro deo in voor goede doelen. Bij elkaar opgeteld is dat substantieel. Er wordt alleen weinig over gesproken.”
Klein zetje
Deken Jan Loorbach, hij maakt na de pauze bekend dat Jacob Bisschop van Dommerholt zich Patroon van het Jaar mag noemen, stelt niet veel te zien in grote kantoren die zich ineens op de markt van de gefnancierde rechtshulp begeven. “Dat kunnen ze helemaal niet. De sociale advocatuur is een vak met heel veel specifieke deskundigheid.”
Wel waardeert hij het betoog van Spigt om advocaten in de gefinancierde rechtshulp op te porren in de richting van het MKB. “Ik denk dat die drieduizend advocaten maar een klein zetje nodig hebben om zich op die markt te begeven. Ik zie daar wel wat in, en ik zie op dit punt ook wel een rol weggelegd voor de Orde.”
De Stand van de Advocatuur 2010 bevat een schat aan informatie over de Nederlandse advocatuur. De toonaangevende jaarlijkse uitgave van KSU bevat onder meer de jaarlijkse Top 50 van advocatenkantoren, informatie over diversiteit (vrouwen in de top), financiële kerngegevens (NV’s), leverage, topkantoren in de arrondissementen, studentenaantallen Rechten en salarisgegevens. Ook is een reeks interviews opgenomen, met onder meer bestuursvoorzitters van een aantal grote advocatenkantoren. U kunt De Stand van de Advocatuur 2010 hier bestellen.
