De grootste hindernissen waar specifiek rechtenstudenten op stuiten bij het maken van hun scriptie: het structureren van de lange lappen tekst zelf en het vinden van de juiste wetenschappelijke bronnen. Die problemen duiken meermaals op tijdens een rondgang langs bureaus die van scriptiebegeleiding hun brood hebben gemaakt.
Door Joris Rietbroek
‘Duizenden studenten betalen voor hulp bij scriptie’, was de ronkende kop boven een Volkskrant-artikel deze week. Echt nieuws is dat nu ook weer niet: tientallen kleine of grotere bureaus die betaalde scriptiebegeleiding bieden, bestaan al jaren. Honderden studenten die op gegeven moment vast lopen, kloppen er gewillig aan. Het roept wel de vraag op: maken veel rechtenstudenten gebruik van deze diensten en zijn er knelpunten waar juist zij tegenaan lopen?
Schrijftips
Enkele benaderde scriptiebureaus geven desgevraagd aan dat er ook geregeld rechtenstudenten aankloppen voor hulp bij het afstuderen, al is het moeilijk om exacte aantallen op te geven. De extra hulp is bijvoorbeeld welkom, omdat professoren en docenten op universiteiten en HBO’s steeds minder tijd voor hebben voor begeleiding, terwijl studenten intussen worden geacht steeds sneller hun studie af te ronden. Het grotere ScriptieMaster geeft aan dat rechtenstudenten zo’n veertig procent van de clientèle vormen; zij krijgen voor 50 tot 70 euro per uur de gevraagde scriptiebegeleiding. Een verklaring voor dit vrij hoge percentage is dat ScriptieMaster in 2012 werd opgericht door Slim Media Groep, een organisatie die onder veel rechtenstudenten al bekend is vanwege onder meer tentamentrainingen en bijlessen.
Oprichter Jaap Klok signaleert onder meer dat in het bijzonder rechtenstudenten op de universiteit op een enkele paper na nauwelijks tot niet ervaring op doen met schrijven en het structureren van tekst. “Terwijl dit voor toekomstige juristen toch een belangrijke kwaliteit zou moeten zijn”, vindt Klok. “Natuurlijk, je bent een getalenteerd schrijver of niet, maar deze studenten zijn in principe slimme mensen die onze schrijftips goed oppikken. Verder zien we dat rechtenstudenten meer moeite hebben met het vinden van goede bronnen en het op waarde schatten ervan. Ook daar proberen we bij te helpen.”
Opzet van een onderzoek
Coachingbureau Studiemeesters beaamt enkele van de door Klok geschetste struikelblokken en zegt per trimester zo’n honderd rechtenstudenten verder op weg te helpen, die gemiddeld 250 euro uitgeven aan scriptiebegeleiding. Zorgvuldig argumenteren in goed opgebouwde alinea’s, dat is iets waar rechtenstudenten volgens coach Kinge Siljee inderdaad bovengemiddeld meer moeite mee hebben. “Terwijl dat voor juristen juist erg belangrijk is, maar dat leren ze blijkbaar niet op de opleiding.” Ook lastig: niet-juridische bronnen zoeken en kritisch beschouwen, zoals wetenschappelijke artikelen, interviewmateriaal of krantenberichten en de koppeling van ‘wetenschapsfilosofie aan concrete scriptieonderwerpen.”
Scriptierechten is een klein bureau dat zich heeft gespecialiseerd in juridische scripties en zo’n twaalf tot vijftien studenten per jaar bijstaat. Initiatiefnemer Robbert Walstra merkt dat de studenten die zich bij hem melden vooral moeite hebben met de opzet en uitvoering van een goed onderzoek. “Wij coachen studenten in het aanleren van onderzoeksvaardigheden zodat ze uiteindelijk zelf de scriptie met een voldoende kunnen afronden. Daar ligt wat mij betreft ook meteen de grens. Op verzoeken om iets uit te schrijven of literatuur te lezen en dat terug te koppelen aan de student, geven wij geen gehoor.”
Gedragscode
Dat roept dan nog de vraag of studenten überhaupt wel zulke (semi-)professionele hulp mogen inschakelen bij het schrijven van wat een eigen wetenschappelijk onderzoek moet zijn. Het spreekt voor zich dat de scriptie laten schrijven door een ghostwriter – met een beetje inspanning wel te vinden op Marktplaats – bij iedere universiteit of HBO uit den boze is, maar rond betaalde begeleiding bestaan nauwelijks regels. Bekend is wel dat de Erasmus Universiteit scriptiebegeleiding bij enkele opleidingen verbiedt. Walstra vindt dat begeleiding in vaardigheden geen probleem moet zijn: “Ik vergelijk het altijd met een tentamen. In voorbereiding daarop kunnen studenten allerlei hulpmiddelen inschakelen, bijvoorbeeld bijles nemen. Maar uiteindelijk is het de student zelf die aan de exameneisen van de onderwijsinstelling moet voldoen. In het geval van de scriptie is dat het zelfstandig opzetten en uitvoeren van een onderzoek.”
Het bureau Studielab adviseert studenten tijdens het kennismakingsgesprek om in hun examenreglement na te gaan of scriptiebegeleiding wel is toegestaan, aldus Jorrit Mulder van Studielab. “Ook wijzen we studenten erop dat het hun verantwoordelijkheid is als ze onze hulp willen inschakelen. Voor zover ik weet maken de meeste opleidingen maken geen probleem van scriptiebegeleiding en er zijn ook een hoop docenten van hogescholen en universiteiten die studenten naar ons doorverwijzen en die heel blij zijn met onze hulp.” Studielab zelf hanteert een gedragscode; Mulder vindt dat iedere scriptiebegeleider dat zou moeten hebben.
Ook Studiemeesters hanteert uit voorzorg een dergelijke aanpak, onderstrepend dat zaken als trainingen met tekstcompositie en oefeningen in de beoordeling van bronnen altijd toegestaan zijn. Wat soms ook mag, afhankelijk van de onderwijsinstelling: de hele tekst nakijken of assisteren bij het zoeken naar geschikte bronnen. “Van de meeste HBO’s en universiteiten weten we wat de regels zijn met betrekking tot externe begeleiding, en daar houden we ons aan”, stelt Siljee. “Wij vragen studenten en promovendi om onze hulp te melden, de meesten noemen ons zelfs in het voorwoord.”