Maandagavond presenteerde Houthoff Buruma voor de vijfde keer de Bedrijfsjuristen Monitor. Dit maal in het vernieuwde Stedelijk Museum te Amsterdam. Het was er volle bak. Het lijkt er op dat de Nederlandse bedrijfsjuristerij op weg is om een volwassen community te vormen. Een verslag.
Door Juriaan Mensch
De Nederlandse bedrijfsjuristerij heeft mede dankzij de Bedrijfsjuristen Monitor (BJM) een steeds duidelijker en positiever profiel gekregen. Door de jaarlijkse gezamenlijke inspanning van Houthoff en het Nederland Genootschap van Bedrijfsjuristen (NGB) is inmiddels een mooi beeld van de beroepsgroep ontstaan.
Het was na vier edities niet gemakkelijk om steeds een nieuwe en relevante invalshoek te vinden voor de vijfde BJM, vertelt de creatieve geest achter de monitor, directeur marketing bij Houthoff Jaap Bosman. Toch is het ook deze keer weer gelukt. “Het is een beetje als het afpellen van een ui,” zegt Bosman tegen het publiek. “We komen steeds meer tot de kern. Zie dit nieuwe boekje als een horizonverkenner. Wat staat hoog op de agenda bij de bedrijfsjuristen?”
Deze keer wordt dus vooruit gekeken, naar wat er op de bedrijfsjurist afkomt in de nabije toekomst. Waar men ‘wakker van ligt’. De opzet van eerdere jaren was gericht op onderzoek, trends en relevante cijfers over de groep en op afdelingen naar voren halen. De vorige editie stelde de counsel centraal en liet deze op persoonlijke titel aan het woord in een reeks portretten.
De editie 2012 is de meest inhoudelijke uit de reeks. Er werden vier rondetafelgesprekken gehouden, legt Bosman uit. “Met steeds wisselende gesprekspartners en insteek, maar de uitkomst was hetzelfde.” Hij geeft een overview van de zes hoofdthema’s die steeds terugkwamen in de sessies: Risk management; “Hoort dat op het bord van Legal?,” vraagt Bosman zich samen met de juristen af. Privacy is een ander onderwerp dat volgens Bosman nog geen dagelijkse kost is, maar wel heel belangrijk wordt. Klokkenluiders, of Speaking Up in een vriendelijker geframede term, is ook een thema. Bosman: “Wie minder dan 2% aan klagers uit eigen gelederen heeft, doet iets niet goed.”
Resterende thema’s die de counsel hoog op de agenda hebben zijn Fair Disclosure, Governance en Lobbyen en Populistische wetgeving. Die laatste categorie geeft volgens Bosman aan dat het steeds moeilijker wordt voor counsel om te voldoen aan regelgeving uit de ‘mediagestuurde politiek’. Invloed van de counsel op deze processen neemt af.
Bosman benadrukt afsluitend dat deze monitor geen dissertatie of wetenschappelijk werk is. “Het is een horizonverkenning.” In het voorwoord van de BJM herhaalt hij een les, geleerd uit vijf jaar onderzoek: ‘De bedrijfsjurist heeft geen tijd voor juridisch/wetenschappelijk geneuzel, wel voor het delen van kennis onderling.’
Jean Schreurs krijgt van Bosman het eerste exemplaar en volgt hem op als spreker. De NGB-voorman heeft het vak zien veranderen, zegt hij, en noemt het verschil tussen de bedrijfsjurist en andere juridische professionals ‘groter dan ooit.’ Schreurs ziet het format van de rondetafelgesprekken als een goed model om onderling kennis uit te wisselen, en wil door het hele land NGB-tafels opzetten waar juristen elkaar kunnen ontmoeten. Ook hij herhaalt het belang van een hechte community van counsel en wijst nog eens naar een rode doos naast zijn spreekgestoelte: daar kan de NGB-lidmaatschapsaanvraag in.
De geest van de wet
En de toekomst, wat brengt die? Voor de aanwezigen bestaat de nabije toekomst uit luisteren naar een reeks sprekers. Allemaal juridisch inhoudelijk, op General Counsel van AkzoNobel, Sven Dumoulin, na. Die laat nog eens zien hoe belangrijk compliance is geworden en hoeveel dat van zijn tijd opslokt: 10 tot 20 procent. Dumoulin haalt er tien recente krantenkoppen van de Financial Times bij. Vier ervan waren compliancegerelateerd, allen onderzoeken naar de handel en wandel van bedrijven.
Dumoulin signaleert daarnaast nog enkele trends: verder schrijdende extraterritoriale werking van steeds gedetailleerdere regelgeving, die ook nog eens vaker letterlijker wordt geïnterpreteerd – weg van de geest van de letter, het Nederlandse model, naar een striktere Angelsaksische benadering. Regels krijgen een andere juridische status. Zelfopgelegde gedragscodes worden door wetgevers overgenomen en tot wet gemaakt. En bij overtredingen en daaropvolgende schikkingen krijgen bedrijven te maken met draconische maatregelen.
Hij besluit met enkele wensen die betrekking hebben op bovengenoemde trends: een level playing field waar het extraterritoriale werking van wetgeving betreft. Beoordeling naar de geest van de wet, geen in steen gehouwen uitleg aan wetgeving. De straftoemeting moet rekening houden met de persoon en de hoogte van de straf moet rekening houden met de aanwezigheid en uitvoering van complianceprogramma’s. Laatste punt is iets dat van dicht bij huis komt: het Akzo-arrest dat het legal privilege van in-house counsel aantast. “Ik hoop dat Europa terugkomt op haar dwaling,” besluit Dumoulin.
Voor de rest van de avond zouden makkelijk opleidingspunten kunnen worden uitgedeeld. Advocaten van Houthoff gaan inhoudelijk in op enkele van de in de BJM gesignaleerde thema’s. Partner Wolter Wefers Bettink luidt de privacyalarmbel die samenhangt met de opkomst van cloud computing. Uitbreiding van de macht van privacywaakhonden is op handen en boetes oplopend tot wel twee procent van de bedrijfsomzet dreigen. Phillippe Creijghton hamert op de internationale anticorruptie- en fraudewetgeving als FCPA en de UK Bribery Act die bedrijven en counsel bedreigt. Jean Schreurs neemt in de hoedanigheid van GC van NXP Semiconductors nog eens de problematiek met koersgevoelige informatie onder de loep.
Misschien was het opvallendste van de avond nog wel de goede sfeer bij de borrel na afloop van de onheilspreken. Veel mensen uit de juristerij kennen elkaar inmiddels goed. Het is duidelijk dat de bedrijfsjuristen, van het NGB maar ook de niet-leden, elkaar in de laatste vijf jaar steeds beter weten te vinden. De beroepsgroep lijkt langzaam op weg om een hechte community te worden.