Binnen enkele jaren wordt een vernieuwde persoonstoets verplicht voor te benoemen notarissen. In die toets wordt bekeken of een notaris voldoende integer is om het ambt te mogen uitoefenen. De bedoeling is om op deze wijze pro-actief integriteitskwesties aan te pakken, in plaats van reactief via het tuchtrecht. Het wetsvoorstel ligt nu voor consultatie bij de KNB.
”Wij verwachten niet dat er veel notarissen in spé afgewezen zullen worden,” zegt Caroline van Kordelaar, bestuurssecretaris van de KNB. “De KNB wil niet dat kandidaten vlak voor hun benoeming worden verrast door de uitkomst van een dergelijke toets. Daarom moeten elementen uit de persoonstoets ook in het ontwikkelassessment, dat eerder in de loopbaan wordt afgenomen, aan de orde komen.”
De persoonstoets is meer een selectie-instrument. Doel hiervan is te beoordelen of de kandidaat-notaris beschikt over de vereiste integriteit om het notarisambt goed te kunnen vervullen en of hij in staat is de onafhankelijke en onpartijdige rol van de notaris goed uit te voeren. Volgens Van Kordelaar wordt in een integriteitsinterview ook bekeken hoe sterk de aankomende notaris in zijn schoenen staat en of hij chantabel is. Daaraan gekoppeld wordt een advies gegeven aan de kandidaat. “De uitkomst kan bijvoorbeeld zijn dat iemand wordt afgeraden om een eenmanskantoor te runnen.”
Het toezicht op de toets zal worden uitgeoefend door de Commissie Toegang Notariaat. Het is de bedoeling dat hierin naast notarissen ook externe personen zitting krijgen. “Denk aan mensen van de rechterlijke macht of advocatuur.” Het verdient aanbeveling ook een psycholoog in deze commissie te benoemen, volgens Van Kordelaar.
Met de invoering van de Wet op het notarisambt (Wna) in 1999 is de toets van de persoonlijke geschiktheid van een kandidaat-notaris voor het notarisambt komen te vervallen. Er vindt nu slechts een economische screening plaats. Notarissen die benoemd zijn na 1999 worden niet alsnog gescreend. De commissie-Hammerstein, die deze wet heeft geëvalueerd, heeft geadviseerd om tijdens de opleiding van de kandidaat-notaris de toets in te voeren naar de geschiktheid van zijn persoon. In de onlangs door de minister van Justitie voorgestelde wijziging van de Wna is deze aanbeveling overgenomen.
Momenteel werken twee bedrijven aan de ontwikkeling van de ontwikkelassesment: LTP en Meijer Human Strategy. LTP is onder andere betrokken bij de screening van toekomstige leden van de rechterlijke macht.
Het is de bedoeling dat het ontwikkelassessment in 2009 van start zal gaan. Dat zal met de persoonstoets niet lukken. Het is nog niet bekend wanneer het wetsvoorstel ter behandeling naar de Tweede kamer zal gaan. (11 december 2008)