In vijf programma’s van de dertien belangrijkste politieke partijen in de Tweede Kamer – minstens twee zetels – staan een of meer voorstellen die regelrecht indruisen tegen de rechtsstaat. Dat blijkt uit een dinsdag gepubliceerd rapport dat is geïnitieerd door de Nederlandse Orde van Advocaten (NOvA). Het programma op een A4’tje van de PVV kan rechtsstatelijk gezien zelfs geheel niet door de beugel.
De speciaal in het leven geroepen Commissie Rechtsstatelijkheid in Verkiezingsprogramma’s lichtte de programmapunten door van de dertien politieke partijen die momenteel met minimaal twee zetels in de Tweede Kamer zitten. Als ‘groen’ gemarkeerde plannen zouden een verbetering van de rechtsstaat opleveren, ‘oranje’ voorstellen kunnen afbreuk doen en ‘rode’ punten druisen in tegen fundamentele rechten en vrijheden van de burger of maken inbreuk op het recht op een behoorlijk proces. De ChristenUnie is de enige partij met alleen maar ‘groene’ plannen; alle andere partijen hebben wel een of meer programmapunten die – mogelijk – in strijd zijn met de huidige wetgeving.
Van de PVV hoeft de kiezer in het geheel geen verbeteringen van de rechtsstaat te verwachten. Alle vijf uitgelichte voorstellen krijgen het kleurtje rood mee. Zo is het weren van immigranten uit islamitische landen of het intrekken van reeds afgegeven verblijfsvergunningen in strijd met het internationale en Europese recht, is het denaturaliseren en uitzetten van ‘criminelen’ met een dubbele nationaliteit discriminerend ten opzichte van hen met alleen de Nederlandse nationaliteit en raakt een verbod op hoofddoekjes in publieke functies de vrijheid van godsdienst. Sluiting van islamitische scholen en een verbod op de koran zijn niet alleen discriminerend, maar ook in strijd met de vrijheid van onderwijs, de vrijheid van godsdienst, de vrijheid van meningsuiting, het recht op een behoorlijk proces.
Rood licht voor twee VVD-plannen
Van de andere grotere partijen gaat de VVD in rechtsstatelijke zin op twee programmapunten de mist in. Intrekking van de Nederlandse nationaliteit na aansluiting bij een terroristische organisatie ‘druist in tegen het universele uitgangspunt dat het stateloos maken van eigen burgers in strijd is met de mensenrechten’. De wens dat mensenrechten uit verdragen en besluiten van volkenrechtelijke organisaties niet langer een directe werking hebben in Nederland betekent volgens de commissie ‘een forse inbreuk op de bescherming van fundamentele rechten in Nederland zoals die momenteel wordt gewaarborgd door internationale verdragen en onafhankelijke Nederlandse en Europese rechters’.
Van de christelijke partijen heeft de SGP eveneens twee ‘rode’ punten: het bepleite totaalverbod op abortus gaat in tegen het zelfbeschikkingsrecht van de vrouw en de opeising van christelijke vrijheden die aan andere groepen worden onthouden is in strijd met het non-discriminatie-beginsel en de vrijheid van godsdienst. Zo stelt de SGP dat gebedsoproepen vanuit moskeeën moeten worden tegengegaan en niet gelijkgeschakeld mogen worden met klokgelui. Het plan van het CDA (en Voor Nederland) om de financiering van moskeeën en islamitische organisaties door buitenlandse overheden te verbieden, levert directe discriminatie op.
En dan is er nog Voor Nederland: invoering van administratieve detentie voor jihadisten? Dat is in strijd met het recht op toegang tot een onafhankelijke rechter. Jihadisten niet laten terugkeren naar Nederland? Dat komt neer op verbanning en is potentieel discriminerend. Evenals de invoering van een ‘puntenpaspoort voor mensen met een dubbele nationaliteit waarbij het Nederlanderschap komt te vervallen als iemand te veel punten verliest’.
Ook al zijn er door de NOvA-commissie in aanloop naar deze verkiezingen meer ‘rode lichten’ uitgedeeld dan ooit, toch is er ook nieuws te melden: ‘Meer dan in de vorige verkiezingsronde stelt de commissie vast dat de rechtsstaat als een relevant thema wordt benoemd in veel van de programma’s. Het blijft niet bij algemene steunbetuigingen; veel partijen doen voorstellen die een concrete versterking van onze rechtsstaat inhouden. De commissie wil speciaal daarop de aandacht van kiezers en gekozenen vestigen’.
Beeld: NOvA
Het volledige rapport is hier te downloaden.